Szef KAS potwierdza – sprzedaż mienia wniesionego do Fundacji rodzinnej to nie unikanie opodatkowania

Obrót majątkiem Fundacji rodzinnej

Fundacja rodzinna jako instrument służący gromadzeniu kapitału rodzinnego oraz zapewnieniu wielopokoleniowej sukcesji, wymaga w pierwszej kolejności wyposażenia jej w majątek, który będzie zabezpieczać i sukcesywnie pomnażać poprzez realizację określonej strategii biznesowej. Wypowiedzi przedstawicieli Ministerstwa Finansów sugerują jednak, że nie każde zwiększenie majątku fundacji rodzinnej będzie oceniane przez organy podatkowe w ten sam sposób. Przedstawiciele MF wskazują, że sytuacje w których do majątku fundacji rodzinnej wprowadzane są akcje lub udziały spółki, a następnie dochodzi do ich sprzedaży, mogą być oceniane przez pryzmat przepisów dotyczących unikania opodatkowania.

Opinia zabezpieczająca

13 września 2024 roku Szef Krajowej Administracji Skarbowej wydał opinię zabezpieczającą (DKP2.8082.2.2024), dotyczącą czynności polegającej na utworzeniu przez fundatora fundacji rodzinnej, wyposażeniu jej w majątek, a następnie obrocie tym majątkiem i wypłacie świadczeń na rzecz beneficjentów fundacji.

Jak wskazano w treści opinii, celem utworzenia fundacji rodzinnej było stworzenie bezpiecznego i trwałego wehikułu zarządzania rodzinnymi aktywami, zabezpieczenie finansowe beneficjentów fundacji, a przede wszystkim córki wnioskodawcy, która jest osobą z niepełnosprawnością, skutkującą brakiem możliwości zrozumienia elementów abstrakcyjnych funkcjonowania w świecie, takich jak zarządzanie pieniędzmi.

Fundacja wyposażona została w majątek w postaci akcji spółki kapitałowej, które w dalszej kolejności podlegały sukcesywnemu zbyciu przez fundację. W ten sposób następowała zmiana pierwotnej kompozycji aktywów fundacji rodzinnej z akcji w spółce kapitałowej na majątek uzyskany z ich zbycia. Zyski uzyskane ze sprzedaży akcji miały następnie służyć przeprowadzeniu reinwestycji w bardziej stabilne aktywa, cechujące się mniejszymi wahaniami wartości rynkowej, w tym w szczególności nieruchomości mieszkalne i usługowe przeznaczone na wynajem.

Jak podkreślił wnioskodawca, ponieważ celem fundacji jest długoterminowe zagwarantowanie świadczeń dla beneficjentów, w szczególności dla córki wnioskodawcy, będącej osobą z niepełnosprawnością, ekonomicznie uzasadnionym jest, aby fundacja dokonała reinwestycji przychodów w bezpieczniejszą klasę aktywów.

Jednocześnie, zaznaczono, iż statut fundacji zawiera postanowienia ograniczające i warunkujące wypłatę świadczeń dla beneficjentów, m.in. w zależności od ich wieku oraz sytuacji finansowej samej fundacji. Wprowadzono także mechanizmy decyzyjne, takie jak powołanie rady nadzorczej na wypadek śmierci fundatora, aby zapobiec ewentualnym paraliżom decyzyjnym wewnątrz fundacji czy potencjalnym konfliktom między beneficjentami.

Stanowisko Szefa KAS w sprawie zmian kompozycji aktywów fundacji

Poddając analizie przestawione okoliczności Szef KAS stwierdził, iż w jego ocenie nie stanowią one czynności wypełniających przesłanki unikania opodatkowania, a w szczególności:

• sprzedaż akcji objętych w ramach darowizny przez fundację rodzinną oraz zainwestowanie uzyskanych z tego tytułu zysków w zakup innych aktywów, w tym nieruchomości przeznaczonych na wynajem, wprost wypełnia przesłanki tzw. dozwolonej działalności gospodarczej wynikające z Ustawy o fundacji rodzinnej,
• reinwestycja środków uzyskanych ze sprzedaży akcji w inne aktywa, w tym w nieruchomości, z których przychody będą źródłem przyszłych wypłat dla beneficjentów, przemawiają za tym, iż fundacja działa w tym zakresie w zgodzie z uzasadnionymi celami ekonomicznymi, takimi jak sukcesja i zabezpieczenie przyszłości fundacji oraz jej beneficjentów, a także brak jest argumentów przemawiających za tym, aby opisane działania fundacji były sprzeczne z celami lub przepisami ustawy podatkowej. W ocenie Szefa KAS występująca w sprawie korzyść podatkowa nie była głównym motywatorem dla dokonania opisanych czynności.
• działania fundacji nie mają charakteru sztucznego ani nieuzasadnionego, a czynności przeprowadzone przez fundację w ocenie Szefa KAS są racjonalne i mają uzasadnienie ekonomiczne. W tym kontekście Szef KAS zwrócił w szczególności uwagę, iż decyzja dotycząca sprzedaży akcji podjęta została niezależnie od okoliczności wprowadzenia do polskiego porządku prawnego instytucji fundacji rodzinnej, a w tym konkretnym przypadku czynności związane ze zbyciem akcji rozpoczęte zostały po wniesieniu ich do majątku Fundacji rodzinnej, a sam proces sprzedaży przeprowadzony został na warunkach rynkowych, zgodnie z obowiązującą praktyką biznesową. Zyski ze sprzedaży akcji zostały reinwestowane w bardziej stabilne aktywa w postaci nieruchomości, co wpisuje się w założenie długoterminowego i stabilnego charakteru działalności fundacji, której celem jest zabezpieczenie nie tylko obecnych beneficjentów, ale również przyszłych ich pokoleń. Działania fundacji posiadają zatem uzasadnione cele ekonomiczne i nie można ich uznać za sztuczne ani skierowane głównie na unikanie opodatkowania.

Powyższe stanowisko Szefa KAS potwierdza zatem, że fakt istnienia korzyści podatkowych związanych ze sprzedażą majątku darowanego fundacji rodzinnej nie przesądza, że czynności podejmowane przez fundację stanowią unikanie opodatkowania. Każdorazowo badać należy przesłanki oraz cel dokonania takiej czynności.

Na szczególną uwagę w tym kontekście zasługuje także poniższy fragment opinii, w którym Szef KAS wprost wskazuje, że zarówno przepisy Ustawy o fundacji rodzinnej jak i przepisy podatkowe nie odnoszą się w żaden sposób do czasu, który powinien upłynąć od momentu nabycia przez fundację rodzinną mienia w drodze darowizny, a jego późniejszego zbycia. Decyzja ta pozostawiana jest odpowiednim organom fundacji rodzinnych, które podejmują działania odpowiadające potrzebom oraz strategii biznesowej danej fundacji.

Nie można natomiast pominąć podnoszonych przez Szefa KAS okoliczności sprawy oraz uwag, które w odniesieniu do tych okoliczności poczynił organ. Jak zaznacza Szef KAS: 

Przytoczony fragment może budzić wątpliwości, ponieważ, choć nie zostało to stwierdzone wprost, może sugerować, że wcześniejsze inicjowanie lub planowanie zbycia akcji (przed wprowadzeniem instytucji fundacji rodzinnej do polskiego porządku prawnego) mogłoby być postrzegane jako element wskazujący na działanie w celu uniknięcia opodatkowania.

Zaznaczyć należy, że przyjęcie takiego stanowiska byłoby daleko posuniętym, nieuzasadnionym uproszczeniem. Procesy sprzedaży akcji (lub udziałów), szczególnie w przypadku złożonych transakcji, trwają często wiele lat, podczas gdy fundacja rodzinna jest stosunkowo nową instytucją prawną w Polsce. Oczekiwanie, że osoby zaangażowane w wieloletnie procesy transakcyjne powstrzymają się od powołana fundacji rodzinnej i wyposażenia jej w majątek, jedynie z powodu równoległych działań związanych ze sprzedażą praw kapitałowych, mogłoby być nieproporcjonalne i nieuzasadnione. Wprowadzenie do fundacji rodzinnej udziałów lub akcji, w odniesieniu do których sprzedaż jest planowana lub trwa proces transakcyjny, może i często będzie łączyć jedynie koincydencja czasowa, a nie związek przyczynowo skutkowy. W tym kontekście szczególnie istotne wydaje się być to, w jaki sposób fundacja rodzinna będzie rozporządzać środkami uzyskanymi w ramach transakcji. Rozdystrybuowanie ich do beneficjentów lub likwidacja fundacji mogą świadczyć o tym, że została ona wykorzystana w sposób instrumentalny. Z kolei reinwestowanie / pomnażanie majątku (tak, jak w stanie faktycznym, który był przedmiotem analizowanej opinii) potwierdzać będzie, że fundacja rodzinna jest wykorzystywana zgodnie z celem i przedmiotem przepisów, które jej dotyczą.