Obrót walutami przez fundację rodzinną nie zawsze zwolniony z podatku

Obrót zagranicznymi środkami płatniczymi jako działalność dozwolona

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, w katalogu tzw. działalności dozwolonej znalazła się m.in. działalność w zakresie obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej. Oznacza to, że obrót:

• walutami obcymi rozumianymi jako znaki pieniężne (banknoty i monety) będące poza krajem prawnym środkiem płatniczym, a także wycofane z obiegu, lecz podlegające wymianie;
• dewizami rozumianymi jako papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walutach obcych,

jest zwolniony z opodatkowania podatkiem dochodowym tak długo jak dokonywany jest dla uregulowania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej. Przy tym na równi z walutami obcymi traktuje się wymienialne rozrachunkowe jednostki pieniężne stosowane w rozliczeniach międzynarodowych, w szczególności jednostkę rozrachunkową Międzynarodowego Funduszu Walutowego (SDR).

Czy w takim razie w każdej sytuacji, w której dochodzić będzie do obrotu walutami obcymi czy dewizami w inny sposób, takie aktywności będą pozostawać poza tzw. działalnością dozwoloną?

Podatnicy, którzy w związku z takimi wątpliwościami kierowali do Dyrektora KIS wnioski o wydanie interpretacji indywidualnej powoływali szereg argumentów przemawiających za tym, że taka działalność nie powinna być w ogóle uznawana za działalność gospodarczą. Wskazywali ponadto, że nawet jeśli miałaby to być działalność gospodarcza to przepis nie posługuje się stwierdzeniem, że płatności mają dotyczyć wyłącznie działalności gospodarczej fundacji, a co za tym idzie należy stwierdzić, że chodzi o wszelką działalność fundacji rodzinnej - w tym o realizację szczegółowych celów fundacji rodzinnej określonych statutem, jak chociażby gromadzenie i pomnażanie majątku. Takie podejście umożliwiałoby nieopodatkowany obrót zagranicznymi środkami płatniczymi także w sytuacji, gdy nie jest on dokonywany w związku z płatnością, ale np. dla wykorzystania przez fundację korzystnych kursów walut na rynkach.

Zdaniem fiskusa natomiast w każdym przypadku, gdy obrót nie będzie powiązany bezpośrednio z płatnością związaną z działalnością fundacji rodzinnej i to niezależnie czy celem takich działań będzie osiągnięcie zysku czy wyłącznie zabezpieczenie mienia fundacji przed utratą wartości, będzie to wykraczało poza zakres tzw. działalności dozwolonej. Ocena ta nie zmieni się także w sytuacji, gdy wprawdzie ostatecznie środki te zostaną wykorzystane do dokonania płatności, ale między ich zakupem a płatnością związaną z działalnością fundacji wygenerowane zostaną dodatkowe przepływy (np. kilkukrotna wymiana walut po korzystnym kursie, zmierzająca do wygenerowania zysku dla fundacji).

Stanowisko fiskusa potwierdzają wydane dotychczas w takich stanach faktycznych wyroki sądów administracyjnych.

Uwaga na różnice kursowe
 

Powyższe ma bezpośrednie przełożenie na kwestię opodatkowania dodatnich różnic kursowych powstających przy prowadzeniu przez fundację rodzinną działalności.

Dla przypomnienia, zgodnie z obowiązującymi przepisami dodatnie różnice kursowe powstają w następujących przypadkach:

• jeżeli wartość przychodu należnego, wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na walutę polską wedle odpowiedniego kursu, jest niższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia;
• jeżeli wartość poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na walutę polską wedle odpowiedniego kursu, jest wyższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia.

Takie różnice kursowe stanowią natomiast zasadniczo dla podatników przychód.

W świetle przepisu dotyczącego zakresu tzw. działalności dozwolonej i prezentowanych przez organy podatkowe stanowisk odnośnie do obrotu walutami powstaje uzasadniona wątpliwość jak należy opodatkować różnice kursowe od obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi. Organy podatkowe wskazują w tym zakresie, że dodatnie różnice kursowe, zwiększające przychody podatnika nie powstają w oderwaniu od działalności gospodarczej. Co za tym idzie rodzi się pytanie czy sposób ich opodatkowania powinien odzwierciedlać sposób opodatkowania transakcji obrotu walutami. Zdaniem fiskusa – tak. Takie podejście wskazywałoby, że tam, gdzie obrót mieści się w definicji tzw. działalności dozwolonej, różnice kursowe z tego tytułu będą mogły korzystać ze zwolnienia z opodatkowania. Tam natomiast, gdzie obrót zagranicznymi środkami płatniczymi będzie wykraczał poza zakres tej działalności, także i różnice kursowe będą musiały zostać opodatkowane sankcyjną stawką podatku.