Przegląd podatkowy: VAT

Wybrane orzeczenia TSUE i NSA

Członkowie zarządu spółki odpowiadają solidarnie za zobowiązania spółki – ale teraz ustalić taką odpowiedzialność będzie trudniej (wyrok TSUE z 27 lutego 2025 r., C-277/24)

W stanie faktycznym sprawy prezes polskiej spółki, która pełniła tą funkcję przez określony czas, przestała ją sprawować. Po jakimś czasie rozpoczęto postępowanie podatkowe w spółce dotyczące okresu, w którym zainteresowana pełniła funkcję prezesa. Z uwagi na to, że postępowanie to mogło skutkować jej osobistą odpowiedzialnością za zobowiązania podatkowe spółki, złożyła wniosek o dopuszczenie jej do udziału w postępowaniu w charakterze strony. Uczyniła tak, ponieważ zgodnie z polskimi przepisami ustalenie zaległości podatkowej spółki mogło powodować ustalenie jej odpowiedzialności za te zaległości, jako byłego członka zarządu. Organ podatkowy odmówił jednak dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu podatkowym.

Sprawa ostatecznie trafiła do TSUE, który uznał, że:

• Można odmówić byłemu członkowi zarządu udziału w takim postępowaniu na prawach strony;
• Członek zarządu musi jednak mieć możliwość kwestionowania ustaleń poczynionych w takim postępowaniu (kwestionowania podczas postępowania prowadzonego w sprawie odpowiedzialności członka zarządu).

Korekta cen transferowych (i podobne przepływy między spółkami powiązanymi) mogą powodować naliczenie VAT. Zależy to jednak od analizy konkretnej sprawy (opinia Rzecznika Generalnego z 3 kwietnia 2025 r., C-726/23)

Rzecznik Generalny TSUE wydał opinię w sprawie dotyczącej międzynarodowej grupy prowadzącej działalność w sektorze żurawi budowlanych. W sprawie tej spółka belgijska świadczyła na rzecz spółki rumuńskiej niematerialne usługi wsparcia, takie jak: poszukiwanie kontrahentów, negocjacje umów, opracowanie strategii, planowanie, zarządzanie flotą, a także usługi związane z jakością i bezpieczeństwem.

Spółki przeprowadziły analizę w zakresie cen transferowych i, w oparciu o jej wyniki, zawarły umowę mającą na celu zapewnienie zgodności z wymogami w zakresie rynkowości transakcji oraz odpowiedniego poziomu zyskowności. Na mocy tej umowy, w zależności od osiągniętego poziomu zysku spółki rumuńskiej, miały być wystawiane faktury wyrównawcze. W przypadku, gdy zysk spółki rumuńskiej przekraczał 2,74%, spółka belgijska wystawiała fakturę wyrównawczą. Natomiast jeżeli strata przekraczała 0,71%, to spółka rumuńska obciążała odpowiednio spółkę belgijską.

Rumuńskie organy podatkowe zakwestionowały prawo spółki do odliczenia podatku naliczonego VAT z faktur wyrównawczych wystawionych w ramach rozliczeń pomiędzy spółkami. Spór z organami doprowadził do skierowania pytania prejudycjalnego do TSUE: czy takie obciążenia wynikłe z dostosowania zysku do wytycznych OECD w zakresie cen transferowych stanowi zapłatę za usługę, która jest objęta VAT?

Rzecznik Generalny TSUE w swojej opinii wskazał, że w takiej sytuacji:

• faktura otrzymana przez spółkę rumuńską w tej konkretnej sprawie dokumentuje wyświadczoną usługę, a zatem obciążenie to „podlega VAT”;
• istotne znaczenie miało m.in. to, że strony zawarły konkretną umowę, która przewidywała odpowiednio kalkulowane dodatkowe wynagrodzenie w związku ze świadczonymi usługami.

Jak jednak podkreślił Rzecznik Generalny, kwestia korekt cen transferowych na gruncie VAT ma charakter złożony – występuje bowiem wiele zróżnicowanych stanów faktycznych. W związku z tym każdy przypadek powinien być analizowany indywidualnie.

Usługi finansowe związane z wirtualną sprzedażą energii (vPPPA) jako pomocnicze (wyrok NSA z 22 stycznia 2025 r., I FSK 1428/21)

Spółka z branży piwowarskiej, mając na uwadze istotny wpływ kosztów energii elektrycznej na działalność produkcyjną, zawarła z wytwórcą energii umowę typu vPPA (virtual Power Purchase Agreement). Tego rodzaju kontrakty opierają się zasadniczo na ustaleniu ceny referencyjnej energii i rozliczaniu różnicy względem ceny rynkowej. Z perspektywy VAT, usługę o charakterze finansowym świadczy ta strona umowy, która otrzymuje płatność. W zależności od sytuacji rynkowej i poziomu cen, może to być zarówno nabywca energii elektrycznej, jak i jej producent – zmienia się to na różnych etapach współpracy.

Dyrektor KIS uważał, że w omawianej sprawie działalność finansowa spółki wynikająca z zawarcia umowy wirtualnego nabycia energii nie ma charakteru pomocniczego. Argumentował m.in., że pomimo odmiennej natury względem podstawowej działalności, jaką jest produkcja i sprzedaż piwa, powtarzalność oraz cel, jakim jest zabezpieczenie przed wahaniami cen energii, stanowi stałe, bezpośrednie i konieczne rozszerzenie jej podstawowej działalności. W konsekwencji nie powinna wyłączać obrotu z tego tytułu z kalkulacji współczynnika odliczenia VAT.

Rację spółce przyznały sądy administracyjne obu instancji. NSA podkreślił, że przy ocenie pomocniczego charakteru usług związanych z umową zabezpieczającą ceny energii należy brać pod uwagę całokształt działalności podatnika. Uznał, że świadczenia o charakterze finansowym, służące zabezpieczeniu przed ryzykiem cenowym, nie są na tyle ściśle związane z działalnością w zakresie produkcji piwa, by uznać je za bezpośrednie rozszerzenie tej działalności. NSA podkreślił, że działania te miały charakter fakultatywny – spółka mogła, ale nie musiała zawierać umowy zabezpieczającej, a jej brak nie uniemożliwiałby jej prowadzenia działalności. Zwrócił też uwagę, że przychody osiągane z tytułu świadczenia usług finansowych są znacząco mniejsze od tych osiąganych z tytułu podstawowej działalności, a świadczenie tych usług zwolnionych nie angażuje substratów majątkowych i osobowych spółki.

Fizyczne przemieszczenie towarów poza Polskę jako kluczowy warunek WDT (wyrok NSA z 13 marca 2025 r., I FSK 2148/21)

Sprawa dotyczyła spółki realizującej dostawy na rzecz odbiorców z innych państw członkowskich UE. Spółka wytwarzała dla nabywców zamawiane przez nich towary, przeznaczone do wywozu z Polski, a ich sprzedaż dokumentowała fakturami jako wewnątrzwspólnotowe dostawy towarów (WDT). Ze względu na specyfikę niektórych produktów, dużą skalę zamówień oraz trudności logistyczne po stronie odbiorców, wywóz części towarów z Polski następował w wydłużonym horyzoncie czasowym. Transport takich towarów był zazwyczaj organizowany przez nabywców, co prowadziło do opóźnień w ich odbiorze – niezależnych od spółki. W praktyce zdarzały się sytuacje, w których towary – mimo wystawienia faktury i zgłoszenia kontrahentowi gotowości do ich wysyłki – czasowo pozostawały w magazynie spółki. Spółka nie miała jednak możliwości swobodnego dysponowania takim towarem, który oczekiwał na odbiór zgodnie z ustaleniami handlowymi. Jednocześnie przysługiwało jej bieżące prawo do żądania zapłaty za te towary.

Spółka uważała, że jeśli za miesiąc, w którym wystawiła fakturę, nie doszło do fizycznego wywozu towaru do innego państwa UE, to nie musi wykazywać sprzedaży wynikającej z tej faktury w rozliczeniach VAT za ten okres, a jeśli w miesiącu następującym po miesiącu, w którym wystawiła fakturę, będzie miała dokumentujące wywóz, może wykazać ją jako WDT i zastosować stawkę 0%.

Zarówno Dyrektor KIS, jak i sądy obu instancji, nie podzieliły stanowiska spółki. NSA potwierdził, że w przypadku braku fizycznego przemieszczenia towarów poza terytorium Polski, transakcja powinna zostać zakwalifikowana jako dostawa krajowa. Nie wyklucza to jednak możliwości uznania jej za WDT – ale dopiero w momencie rzeczywistego wywozu towarów i uzyskania przez spółkę dokumentów wymaganych zgodnie z art. 42 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT. NSA podkreślił, że do uznania dostawy za WDT konieczne jest faktyczne przemieszczenie towarów na terytorium innego państwa członkowskiego UE.

Zmiany w prawie

Krajowy System e-Faktur – nowy projekt ustawy

11 kwietnia 2025 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowany został długo wyczekiwany projekt ustawy dotyczący wdrożenia obligatoryjnego KSeF. MF nie zdecydowało się na kolejne odroczenie terminu wejścia w życie obligatoryjnego KSeF. Oznacza to, że e-fakturowanie stanie się obowiązkowe: od 1 lutego 2026 r. – dla podatników, których wartość sprzedaży (wraz z kwotą VAT) przekroczyła w 2024 r. 200 milionów złotych oraz od 1 kwietnia 2026 r. – dla pozostałych podatników.

VAT w erze cyfrowej - nowe unijne regulacje

Po zakończeniu konsultacji z Parlamentem Europejskim, Rada UE formalnie przyjęła pakiet „VAT w erze cyfrowej” (ViDA) w dniu 11 marca 2025 r. Nowe regulacje zostały opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej 25 marca 2025 r., a ich wejście w życie nastąpiło 14 kwietnia 2025 r. Pakiet ViDA wprowadza szeroko zakrojone i znaczące zmiany w zakresie VAT, które będą wdrażane stopniowo.

Odwrotne obciążenie VAT na giełdowe transakcje dotyczące gazu, energii i uprawnień do emisji CO2 zostało przedłużone

Zgodnie z ustawą z dnia 24 stycznia 2025 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2025 r. poz. 222) czasowe odwrotne obciążenie podatkiem gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych zostało przedłużone do 31 grudnia 2026 r.

Zmiany w zakresie stawek VAT na wybrane produkty

Zgodnie z przywołaną już wyżej ustawą nowelizującą z 24 stycznia 2025 r., doprecyzowane zostały m.in. przepisy dotyczące stosowania stawki obniżonej na nawozy, środki ochrony roślin i pasze, poprzez odwołanie do definicji tych produktów w określonych przepisach branżowych. Utrzymana została również obniżona 8 proc. stawka VAT dla wyrobów medycznych dopuszczonych do obrotu na podstawie poprzednio obowiązującej ustawy o wyrobach medycznych. Dla wybranych dostaw opodatkowanych dotychczas według standardowej stawki, ustanowiono stawki obniżone.

Zniesienie obowiązku integracji kas z terminalami płatniczymi

Ustawa nowelizująca z 24 stycznia 2025 r. zniosła obowiązek integracji kas fiskalnych z terminalami płatniczymi dla użytkowników kas online. Ustawa zmieniająca ustawę o VAT wycofuje wcześniejsze wymagania, w tym sankcje za brak takiej integracji, poprzez uchylenie ust. 6kb art. 111 ustawy o VAT, upraszczając obsługę kas fiskalnych dla przedsiębiorców.