Hoe financieel gezond is Nederland?

In vergelijking met het economisch zware jaar van 2022, zien we voorzichtige verbeteringen in 2023. Het aantal financieel Gezonde huishoudens is gestegen naar 26% (tegenover 21% in 2022), terwijl het aantal financieel Toereikende huishoudens ook toenam naar 21% (ten opzichte van 19% in 2022). Het percentage financieel Kwetsbare en financieel Ongezonde huishoudens is gedaald van 60% in 2022 naar 53% in 2023. Desondanks is het nog te vroeg om te concluderen dat er sprake is van een structurele opwaartse trend.

Nederland in financiële gezondheidsniveaus in 2021, 2022 en 2023, in %

In ons jaarlijks onderzoek bekijken we de samenhang tussen de vijf domeinen die financiële gezondheid beïnvloeden: Inkomen, Uitgaven, Sparen, Lenen en Planning. De uitdaging is om constant evenwicht te vinden in het volledige spectrum van financiële gezondheid, voor alle Nederlanders, niet alleen de meest kwetsbaren. Dit holistische perspectief is inmiddels voor veel partijen die zich bezighouden met financiële gezondheid de standaard geworden.

Opvallende resultaten uit het onderzoek

• Voorzichtige verbetering financiële gezondheid Nederlandse huishoudens: In 2023 waren Nederlandse huishoudens beter in staat om hun financiële domeinen in balans te houden, mede onder invloed van loonstijgingen, steunmaatregelen en lagere inflatie. Hierdoor kon een groter aantal huishoudens financiële buffers financiële buffers op/uit te bouwen. Dit resulteerde dan ook in een verbetering van de domeinscores op de domeinen Inkomen, Uitgaven en Sparen. De scores op de domeinen Lenen en Planning laten weinig verschuivingen zien en blijken over de afgelopen drie jaar de meest constante factoren.
• 41% van de Nederlanders praat zelden tot nooit over hun financiën: Ondanks de noodzaak om over financiële zaken te spreken, blijkt uit het onderzoek dat 41% van de Nederlanders zelden tot nooit over hun financiën praat. Als er niet over financiële zaken gesproken wordt, kunnen problemen langer ongezien blijven. Uit het onderzoek blijkt echter dat Nederlanders niet makkelijk een gesprek aangaan over hun financiële zaken. 15% van de Financieel Ongezonde Nederlanders praat nooit over hun financiën. 32% van de groep geeft aan het onderwerp te persoonlijk te vinden, 34% heeft er geen behoefte aan en 11% geeft aan zich te schamen voor hun situatie.
• 18-24-jarigen doen het financieel beter, maar blijven kwetsbaar en nemen risico’s: Hoewel een groter deel van de 18-24-jarigen financieel Gezond is, blijft het zorgwekkend dat ruim twee derde van hen financieel Kwetsbaar of financieel Ongezond is. Deze leeftijdsgroep maakt ook vaker gebruik van risicovollere producten en/of diensten, zoals online gokken, investeren in cryptovaluta en gebruik van 'Buy now, Pay later'-diensten.
• Verschil tussen mannen en vrouwen is groter geworden: Zowel mannen als vrouwen hadden in 2023 vaker het gezondheidsniveau financieel Gezond of financieel Toereikend, een positieve ontwikkeling. Toch is het verschil tussen mannen en vrouwen groter geworden; mannen maakten in 2023 een grotere inhaalslag dan vrouwen. Ondanks voorzichtige verbeteringen, bevinden vrouwen zich nog steeds vaak in een onzekere financiële situatie. Qua financieel gedrag zien we een aantal interessante verschillen tussen mannen en vrouwen. Zo deden vrouwen (45%) in 2023 vaker dan mannen (30%) aankopen waar ze achteraf spijt van hadden en maakten vrouwen vaker gebruik van Buy Now, Pay Later (45% van de vrouwen versus 27% van de mannen).

Financiële gezondheidsschaal

In dit rapport brengt Deloitte de financiële gezondheid van Nederlandse huishoudens in kaart. Hiervoor hebben we met onze partners een methodiek ontwikkeld om financiële gezondheid te meten. Als resultaat hiervan kunnen wij Nederlandse huishoudens scoren op een financiële gezondheidsschaal met bijbehorende gezondheidsniveaus. De schaal is bedoeld om nieuwe inzichten te bieden, maar ook om Nederlanders zelf aan te zetten tot verandering en organisaties in staat te stellen hen daar zo goed mogelijk bij te ondersteunen. Op die manier willen we bijdragen aan het verbeteren van de financiële gezondheid van alle Nederlanders.

We hebben de financiële gezondheid van Nederlandse huishoudens onderzocht door hen te vragen naar hun situatie, gedrag, houding en gevoelens als het gaat om de onderliggende domeinen Inkomen, Uitgaven, Sparen, Lenen en Planning, en de balans daartussen. Ook hun kennis van financiële zaken en hun algehele financiële houding hebben we daarbij meegenomen.

Samen werken aan een financieel gezonder Nederland

Nederland financieel gezonder maken is belangrijker dan ooit en een continu proces. Deloitte kan en wil hierbij aanjager zijn. Welke stappen kunnen genomen worden om bij te dragen aan een financieel gezonder Nederland?

• Versterken van de samenwerking binnen het financiële ecosysteem: Financiële gezondheid is een collectief belang. Daarom moet iedereen zijn verantwoordelijkheid pakken om de financiële gezondheid van Nederlanders te ondersteunen. Deloitte, samen met ING en SchuldenlabNL, heeft deze krachtenbundeling verstevigd door de oprichting van de Nationale Coalitie Financiële Gezondheid (NCFG), een samenwerkingsverband van werkgevers die samen ernaar streven om Nederland financieel gezonder te maken, wat bijdraagt aan het welzijn van individuen, organisaties en de economie. De NCFG heeft inmiddels meer dan 40 leden en ziet potentie voor verdere expansie en impact.

• Vergroot financiële kennis en vaardigheden van alle Nederlanders: Financiële educatie moet van jongs af aan een integraal onderdeel van het formele schoolcurriculum zijn voor alle Nederlanders. Totdat dit gerealiseerd is, is effectieve samenwerking binnen het financiële gezondheidsecosysteem cruciaal om consistente en kwalitatieve goede educatie te waarborgen. Toegankelijke educatie, aangepast aan diverse behoeften, is nodig, vooral voor (financieel) kwetsbaardere groepen met. Coördinatie tussen aanbieders is essentieel voor uniformiteit, toegankelijkheid en kwaliteit, en bevordert gelijke kansen voor alle Nederlanders.

• Werk zelf aan jouw financiële gezondheid: Het bevorderen van financiële gezondheid is een gedeelde verantwoordelijkheid van organisaties en individuen. Huishoudens worden aangemoedigd om binnen hun mogelijkheden aan hun financiële gezondheid te werken, beginnend met inzicht en overzicht van hun financiële situatie. Effectieve financiële planning, zowel op korte als lange termijn, blijft essentieel, zoals benadrukt in ons onderzoek. Regelmatig plannen helpt bij het verwezenlijken van doelen en aanpakken van uitdagingen. Constante aandacht en actie zijn nodig omdat financiële gezondheid voortdurend in beweging is. Tools zoals de FinanciëleGezondheidsCheck van het Nibud kunnen hierbij ondersteunen.

Ook komend jaar staat financiële gezondheid weer blijvend hoog op de agenda. Samen met onze partners en klanten streven we naar een financieel veerkrachtig Nederland.

Voor alle resultaten en aanbevelingen kunt u het onderzoeksrapport downloaden via de button bovenaan de pagina. 

Eerdere onderzoeksrapporten: 

• Financiële gezondheid over 2021 
• Financiële gezondheid over 2022 

Heeft u vragen of interesse hoe u kunt helpen bijdragen aan een financieel gezonder Nederland? Neem contact met ons op.