Energieopslag: de economie

Overzicht van omzetmarkten

In ons eerste artikel in deze serie hebben we vermeld dat er meerdere verschillende rollen zijn die opslagmiddelen kunnen spelen om de energiemarkten te ondersteunen als onderdeel van de overgang naar een koolstofarm energiesysteem. De inherente flexibiliteit van opslagmiddelen betekent dat er meerdere verschillende routes naar markten zijn waartoe ze toegang hebben. Het is daarom belangrijk om de verschillende inkomstenmarkten te begrijpen die er zijn en die het meest van toepassing zijn op verschillende soorten opslag.

Groothandelsmarkten

Groothandelsmarkten zijn markten waar partijen vaak bilaterale transacties aangaan voor de verkoop of aankoop van elektriciteit. De drie groothandelsmarkten die in Nederland actief zijn, zijn de volgende:

• De Forward- en Futuresmarkt - in deze markten wordt elektriciteit verhandeld met levertermijnen die variëren van vier jaar tot één maand. De termijnmarkt omvat gestandaardiseerde contracten die op de markt worden verhandeld, terwijl de termijnmarkt bilaterale contracten tussen marktdeelnemers omvat. Beide helpen om stabiliteit te bieden aan generatoren en afnemers voor een bepaalde periode
• De Day Ahead (''DA'') markt - een dag vooruit kopen of verkopen in uurlijkse blokken. De markt sluit de dag ervoor om 12.00 uur en schetst de elektriciteitsprijs en het volume voor elk uur; en
• De Intraday markt – het verhandelen van elektriciteit tot vijf minuten voor het moment van daadwerkelijke levering. Dit helpt onevenwichtigheden binnen de DA-transacties te voorkomen, aangezien kopers en verkopers hun ordervolumes kunnen aanpassen in overeenstemming met bijgewerkte generatie-/vraagprofielen. 

In lijn met hun tijdshorizon zijn opslagmiddelen met een langere looptijd beter geschikt voor de termijn- en futuresmarkt, terwijl middelen met een kortere looptijd een rol kunnen spelen op de day-ahead- en intraday-markten.

Markten in evenwicht brengen

TenneT moet er in haar rol als transmissiesysteembeheerder ("TSO") voor zorgen dat de netfrequentie en het evenwicht tussen vraag en aanbod te allen tijde op het juiste niveau worden gehandhaafd om black-outs op het net te voorkomen. Om dit te bereiken, maakt de TSB gebruik van een aantal verschillende markten om de relevante vraag/aanbod van elektriciteit in te kopen om het elektriciteitsnet op de vereiste niveaus te laten werken.

• Frequency Containment Reserve (''FCR'') – het beschikbare vermogen dat door TenneT kan worden gebruikt om ervoor te zorgen dat de vereiste frequentie in het hele elektriciteitsnet kan worden gehandhaafd in geval van verstoringen. Deze diensten worden door de TSB aangekocht in dagelijkse veilingen die de volgende dag vier blokken van een uur bestrijken.
• Automatic Fast Restoration Reserve (''aFRR'') – deze markt is de tweede reservemarkt die beschikbaar is voor de TSO in geval van frequentieverstoringen van het elektriciteitsnetwerk. Deze wordt geactiveerd om de oorspronkelijke FCR-capaciteit vrij te maken. Balancing Service Parties ("BSP") worden verzocht hun reserves automatisch te activeren in het geval van een machtsonbalans. De TSO verwerft deze capaciteit door via dagveilingen contracten af te sluiten met leveranciers waarin zij zich verbinden om voor een bepaalde periode biedingen uit te brengen.
• Manual Fast Restoration Reserve (''mFRR'') – deze markt is de derde reservemarkt die beschikbaar is voor TenneT in geval van frequentieverstoringen van het elektriciteitsnet. BSP's worden verzocht om diensten te verlenen via een handmatig verzoek van de TSO. Voor mFRR zijn er geen biedingsverplichtingscontracten maar capaciteitscontracten. Dit betekent dat marktdeelnemers te allen tijde over deze capaciteit moeten beschikken en dat de TSB, indien nodig, de ingekochte hoeveelheid activeert.

De FCR en aFRR worden binnen een kortere tijdsperiode geactiveerd en zijn daarom zeer geschikt voor de leveringskenmerken van Li-ion BESS, terwijl de mFRR een langere duur heeft en daarom waarschijnlijk beter geschikt is voor de technologieën op langere termijn.

Congestie

De toenemende congestie op het elektriciteitsnet heeft geleid tot de introductie van nieuwe contracten en platforms op de Nederlandse markt. Deze helpen de TSO en de distributienetbeheerders (d.w.z. Alliander, Enexis en Stedin) bij het inkopen van diensten van producenten en verbruikers om hen in staat te stellen de congestie op hun netten te beheren. Deze omvatten: 

• Congestiebeheercontracten - na de invoering van de nieuwe Elektriciteitsnetcode ('Netcode') in november 2022 kunnen producenten en consumenten een congestiebeheercontract afsluiten waarmee zij op verzoek congestiebeheerdiensten aan de netbeheerders kunnen leveren.
• GOPACS – een platform dat door netbeheerders is geïntroduceerd en waarmee ze extra vraag of aanbod kunnen inkopen op een locatie die te maken heeft met congestie. Het evenwicht van het totale elektriciteitsnet mag niet worden beïnvloed, en daarom moet een extra vraag of een verminderd aanbod op één locatie worden gecompenseerd door een vermindering van de vraag/extra aanbod van een andere marktdeelnemer buiten het congestiegebied. Marktdeelnemers kunnen een koop-/verkooporder plaatsen op een gekoppeld handelsplatform, en na goedkeuring betalen de netwerkoperators het prijsverschil tussen de twee orders. Dit levert extra inkomsten op voor de marktpartijen en zorgt ervoor dat de congestie in het elektriciteitsnet wordt opgelost.

Li-ionbatterijen zijn goed geplaatst om deze congestiediensten te leveren vanwege hun snelle reactietijd, die aansluit bij de eisen van de congestiediensten die door de netbeheerders worden aangekocht. 

De inkomstenstapel

De individuele inkomstenstromen voor opslagmiddelen kunnen niet voldoende rendement opleveren om deze op zichzelf economisch levensvatbaar te maken. Het is daarom een noodzaak voor assets om hun inkomsten te 'stapelen' om het hoogste rendement te genereren. Dit houdt in dat het opslagmiddel elke dag deelneemt aan meerdere inkomstenmarkten (zie hieronder).

Om dit te bereiken, heeft de eigenaar van het opslagmiddel een intern of extern handels- en optimalisatieteam nodig dat ervoor zorgt dat het actief op de relevante markten wordt gebruikt op de meest gunstige momenten van elke dag. De handel en optimalisatie kan handmatig worden gedaan, maar steeds vaker wordt dit uitgevoerd met behulp van geautomatiseerde software op basis van machine learning-algoritmen, voor betere resultaten. Naarmate de markt voor energieopslag groeit en de handelsmarkten voor elektriciteit zich aanpassen aan het feit dat opslag een groter deel van de mix uitmaakt, zullen de algoritmen voortdurend evolueren om weer te geven wat er gebeurt in het ecosysteem van de energievoorziening.

Er zijn beperkingen aan hoe flexibel een opslagmiddel kan worden geplaatst binnen een strategie voor gestapelde inkomsten. Als een opslagmiddel bijvoorbeeld een contract aangaat om een bepaalde dienst gedurende een bepaalde periode te leveren (d.w.z. FCR of FRR), dan is het contractueel niet in staat om te opereren op de potentieel lucratievere markten voor directe inkomsten. Dit is een van de vele factoren waarmee rekening moet worden gehouden bij het bepalen van de optimale handelsstrategie voor elk opslagmiddel.

Figuur 1 - Voorbeeld van een inkomstenstapel

Opmerking: dit is een voorbeeld van hoe een opslagitem rendement kan genereren in meerdere inkomstenmarkten. De exacte toewijzing tussen inkomstenmarkten is afhankelijk van hoe de assetbeheerder ervoor kiest om de asset te verhandelen.

Huidige businessmodellen

Op dit moment zijn de businesscases voor netgekoppelde opslagmiddelen in Nederland gericht op een huurmodel waarbij de groothandelaar in nutsbedrijven de ontwikkelaar en exploitant van de batterij betaalt om de capaciteit van het batterijsysteem te huren. Dit biedt zekerheid door voorspelbare inkomsten en een lager risico voor de ontwikkelaar, maar beperkt ook het potentiële opwaartse potentieel in tijden van volatiliteit in vraag en aanbod. Naarmate de markt zich verder ontwikkelt, is het waarschijnlijk dat deze verhuuraanpak plaats zal maken voor bedrijfsmodellen met gegarandeerde minimuminkomsten, of een volledig handelsbenadering waarbij de eigenaar van de assets vrij verhandelt op de energiemarkten.

Elk van deze bedrijfsmodellen heeft een ander risico-rendementsprofiel, en de eigenaar van de assets zal hiermee rekening moeten houden, met name bij het beoordelen van de kapitaalstructuur voor een project en de risicobereidheid van de financiers.

De rol van Deloitte

Via onze wereldwijde Financial Advisory en Consulting praktijken zijn we betrokken bij veel klanten die al actief zijn op de markt voor energieopslag of die de markt in de nabije toekomst willen betreden. Veel van ons werk in dit stadium bestaat uit het helpen van potentiële investeerders om meer vertrouwd te raken met de kenmerken van de sector, en we zien onze rol deels als het mogelijk maken dat energieopslag zijn volledige potentieel bereikt - onder andere door geïnteresseerde partijen met elkaar in contact te brengen via ons netwerk.

Sommige projecten hebben betrekking op het onderzoeken van de business cases voor energieopslagtechnologie-alternatieven voor de langere termijn die we in ons vorige artikel hebben genoemd, maar we zijn ook uitgebreid betrokken geweest bij het ondersteunen van investeringen in de ontwikkeling en exploitatie van BESS-faciliteiten. Zo hebben we onlangs ondersteuning geboden bij het structureren van belastingen en het uitvoeren van financiële due diligence-onderzoeken voor Powerfield voorafgaand aan de deal om €500 miljoen aan gestructureerd eigen vermogen en portefeuillefinanciering op te halen bij EIG en Landesbank Baden-Württemberg (LBBW) voor de financiering van hun portefeuille van zonne-energie-, opslag- en EV-oplaadprojecten.
 

In ons vierde en laatste artikel zullen we kijken naar de totale supply chain-overwegingen voor energieopslag. Voor nu, als u bedrijfsmodellen voor energieopslag wilt onderzoeken en wilt weten hoe Deloitte u kan helpen bij het ontwikkelen van een business case of het aantrekken van financiering, neem dan contact op met een van de onderstaande personen.