Ekspres celny 4/2025 | 15 kwietnia 2025 r.
Różnice w sposobie ustalania wartości celnej i cen transferowych od lat są źródłem kontrowersji i sporów oraz istotnych wyzwań dla podmiotów gospodarczych prowadzących działalność w zakresie handlu międzynarodowego. W obecnym, dynamicznie zmieniającym się środowisku geopolitycznym i niepewności w polityce handlowej wywołanej m.in. zmianami w administracji USA - wyzwania te nabierają istotnego znaczenia.
W tym kontekście, wiele firm analizuje możliwości optymalnego ustalenia wartości celnych i cen transferowych w ramach swoich łańcuchów dostaw. Wartości celne towarów stanowiące podstawę ustalenia należności celnych i podatkowych (VAT) oraz ceny transferowe, które determinują opodatkowanie dochodu w różnych jurysdykcjach mogą się znacznie różnić. Mimo wielu inicjatyw harmonizacji zasad wyceny wartości celnej i ustalania cen transferowych na poziomie międzynarodowym, brak jest jednolitego podejścia, które skutecznie zniwelowałoby istniejące różnice w interpretacji i stosowaniu przepisów.
Wartość celna towarów zasadniczo ustalana jest metodą wartości transakcyjnej, która opiera się na rzeczywistej cenie za importowany towar. Możliwość zastosowania tej metody zależy jednak od spełnienia warunków określonych w przepisach celnych, w tym m.in. braku wpływu relacji między podmiotami dokonującymi transakcji na ustaloną w takiej transakcji cenę. W przypadku braku możliwości zastosowania metody transakcyjnej lub zakwestionowania wartości celnej przez urząd celny, konieczne jest użycie innych metod przewidzianych w przepisach celnych (wartość towarów identycznych, podobnych itd.), które jednak zawsze wiążą się z pewną dozą niepewności oraz zazwyczaj wymagają uzgodnienia z organem celnym.
Na gruncie przepisów o cenach transferowych, transakcje między podmiotami powiązanymi powinny być realizowane na warunkach rynkowych. Innymi słowy, ceny ustalone w takich transakcjach powinny odpowiadać cenom, które ustaliłyby między sobą niezależne podmioty (w porównywalnych transakcjach).
W praktyce najczęściej stosowaną metodą ustalania cen transferowych jest metoda marży transakcyjnej netto (MMTN), polegająca na analizie marż realizowanych w transakcjach zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi i w porównywalnych transakcjach rynkowych (często z korektami cen transferowych dokonywanymi już po zawarciu i zrealizowaniu transakcji). Ceny ustalone przy zastosowaniu tej metody mogą być kwestionowane przez urzędy celne, które preferują wartości celne ustalone metodami opartymi na rzeczywistych wartościach transakcyjnych (w odniesieniu do cen w transakcjach rynkowych).
W związku z tym, podatnicy mogą znaleźć się w sytuacji, w której cena uznana za rynkową dla celów podatkowych (w zakresie cen transferowych) jest kwestionowana przez urzędy celne, co może prowadzić do korekt wartości celnej i ew. sankcji – stąd przedsiębiorcy często poszukują rozwiązań pozwalających ograniczyć to ryzyko.
Ceny transferowe (pomiędzy podmiotami powiązanymi) ustalane metodą marży transakcyjnej netto często są korygowane po zawarciu transakcji. Celem takiej praktyki jest dostosowanie marż zrealizowanych w transakcjach do przedziału marż rynkowych (opartych o dane podmiotów porównywalnych). Przyczyną dokonywania korekt jest brak danych nt. rzeczywistych kosztów bezpośrednich, pośrednich i ogólnych na moment zawierania transakcji.
Korekty cen transferowych są korektami retrospektywnymi, tj. odnoszą się do rozliczeń pomiędzy podmiotami powiązanymi dokonanych w przeszłości. W związku z tym korekty te mogą wpływać na zadeklarowaną wartość celną, co z kolei ma konsekwencje dla należności celnych oraz podatków (VAT).
W Polsce, mimo braku szczegółowych wytycznych dotyczących wpływu retrospektywnych korekt cen transferowych na wartość celną, w praktyce przyjęta została zasada nakładająca obowiązek dostosowania wartości celnej w przypadku jakiejkolwiek zmiany ceny transferowej. Korekty te mogą mieć charakter zarówno in plus, jak i in minus, co wiąże się z koniecznością odpowiedniego skorygowania rozliczeń celnych.
Pomimo upływu lat praktyka administracji celnych w krajach Unii Europejskiej nadal pozostaje niespójna. W niektórych państwach UE (np. Holandia) możliwe jest zawarcie porozumienia w zakresie ustalania wartości celnej importowanych towarów oraz ewentualnego korygowania rozliczeń celnych w związku z korektami cen transferowych. Z kolei administracje celne innych krajów (np. Włochy) uznają, że korekty cen transferowych mogą stanowić podstawę do zastosowania uproszczonej metody ustalania elementów wartości celnej zgodnie z Unijnym Kodeksem Celnym, jednak jej wybór powinien być uprzednio uzgodniony z administracją celną. System celny Wielkiej Brytanii, pomimo wystąpienia z Unii Europejskiej, wciąż pozostaje zbliżony do tego obowiązującego w UE. W 2022 r. w Wielkiej Brytanii wydane zostały wytyczne dotyczące stosowania metody wartości transakcyjnej (w tym retrospektywnych korekt cen transferowych). Wytyczne te wskazują, że wartość transakcyjna ustalona zgodnie z metodyką ustalania cen transferowych może stanowić podstawę do wyliczenia wartości celnej wyłącznie wówczas, gdy metody TP spełniają wszystkie kryteria dot. metody wartości transakcyjnej (określone w przepisach celnych).
Wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) nie ułatwiają życia przedsiębiorcom. Przykładowo, TSUE w wyroku w sprawie Hamamatsu (C-529/16) z 2017 r. wskazał, że korekty retrospektywne mogą być uwzględniane przy ustalaniu wartości celnej, jednak ich uwzględnienie zależy od okoliczności konkretnej sprawy oraz zgodności z przepisami dotyczącymi wyceny celnej. TSUE nie rozwiązał więc kwestii wpływu retrospektywnych korekt cen transferowych na wartość celną importowanych towarów.
Takie różnice w podejściu poszczególnych administracji celnych prowadzą do niepewności i utrudniają zapewnienie spójności pomiędzy wymogami celnymi oraz regulacjami dot. ustalania cen transferowych.
Rozbieżności między metodami ustalania wartości celnej oraz cen transferowych stanowią istotne wyzwanie dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w zakresie handlu międzynarodowego. Brak jednolitych wytycznych oraz różnice w podejściu administracji celnych i podatkowych powodują ryzyko podatkowe i celne.
Zapraszamy na bezpłatny webinar „ESG i przepisy celne a polityka cen transferowych – na co trzeba zwrócić uwagę?”, który odbędzie się już 23 kwietnia 2025 r. Szczegółowe informacje i rejestracja są dostępne na stronie wydarzenia.
Otrzymuj na e-mail powiadomienia o nowych wydaniach tego biuletynu.
Cykl webinarów, podczas których podzielimy się wiedzą na temat wyzwań podatkowo-prawnych, które w ostatnim czasie zyskują na znaczeniu.