Zapomniana roczna opłata producencka na gruncie przepisów implementujących Dyrektywę SUP

Dyrektywa SUP: Nowe obowiązki i opłaty dla przedsiębiorców

Wdrożenie Ustawą z dnia 14 kwietnia 2023 r. o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2023 poz. 877), (dalej: „Ustawa produktowa”) do polskiego prawa przepisów Dyrektywy SUP ustanowiło szereg nowych obowiązków, jak i wprowadziło nowe opłaty. Przepisy te nadal stanowią ogromne wyzwanie interpretacyjne dla przedsiębiorców. Przykładem są regulacje wprowadzające, tzw. roczną opłatę producencką, która powinna być rozliczana przez wprowadzających do obrotu produkty SUP (tj. pojemniki na żywność, paczki i owijki zawierające żywność, pojemniki i kubki na napoje, lekkie torby na zakupy, chusteczki nawilżane, balony, wyroby tytoniowe z filtrami oraz filtry).

Pod pojęciem wprowadzenia do obrotu rozumiemy produkcję produktów SUP, zlecanie ich wyprodukowania innym podmiotom pod swoim znakiem towarowym czy przywóz na terytorium kraju drogą wewnątrzwspólnotowego nabycia lub importu. Wątpliwości również budzi niekonsekwentne podejście polskich organów interpretacyjnych do wykładni krajowych regulacji w kontekście opublikowanych przez Komisję Europejską Wytycznych do Dyrektywy SUP, jak również samego brzmienia przepisów unijnych.  

Praktyczne przykłady rozliczania opakowań SUP

Przykładem jak wiele wątpliwości rodzą wciąż przepisy implementujące Dyrektywę SUP, stanowi niedawno wydana przez Marszałka Województwa interpretacja odnosząca się do obowiązków środowiskowych związanych z wprowadzaniem na polski rynek produktów SUP. Wątpliwości wnioskodawcy dotyczyły tego, czy w przyjętym przez niego modelu działalności biznesowej wypełnia ramy definicyjne przedsiębiorcy objętego obowiązkami środowiskowymi oraz, w odniesieniu do których produktów zobligowany jest do rozliczania nowych opłat. Marszałek potwierdził, iż Wnioskodawca wypełnia kryteria podmiotowe, bowiem w toku działalności dokonuje wewnątrzwspólnotowego nabycia produktów mleczarskich w opakowaniach z tworzyw sztucznych jednorazowego użytku bądź zleca podmiotowi trzeciemu produkcję wybranych produktów SUP.

We wspomnianej interpretacji na szczególną uwagę zasługuje analiza kryterium przedmiotowego, tj. czy określone przez Wnioskodawcę opakowania produktów mleczarskich stanowią produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych, których wprowadzenie do obrotu podlega pod obowiązek uiszczenia tzw. rocznej opłaty producenckiej.

W stosunku do wskazanych przez wnioskodawcę produktów Marszałek uznał, iż w przypadku:

• paczki dla mozzarella mini - choć opakowanie to spełnia definicję produktu jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, to jednak nie można uznać, iż stanowi paczkę i owijkę zawierającą żywność przeznaczoną do bezpośredniego spożycia, gdyż produkt mleczarski, który w nim się znajduje nie jest bezpośrednio spożywany z paczki lub owijki bez żadnej dalszej obróbki, zatem brak jest obowiązku uiszczania rocznej opłaty producenckiej;
• opakowania śmietany w sprayu w postaci metalowej puszki z wieczkiem wykonanym z tworzywa sztucznego, która zawiera więcej niż jedną porcję produktu, która nie jest postrzegana jako produkt spożywany na miejscu lub na wynos bezpośrednio z opakowania, ale jako składnik innych dań - brak jest obowiązku uiszczania rocznej opłaty producenckiej;
• opakowania produktu śmietanki do kawy w postaci blistra zawierającego 10 plastikowych kubeczków z tworzyw sztucznych z uwagi na to, iż produkt ten zawiera więcej niż jedną porcję produktu - brak jest obowiązku uiszczania rocznej opłaty producenckiej;
• czterech połączonych kubków wykonanych z tworzywa sztucznego, w które pakowany jest serek waniliowy, opakowanie to spełnia definicję tworzywa sztucznego oraz definicje produktu jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, niemniej jednak brak jest obowiązku uiszczania rocznej opłaty producenckiej (opakowanie to – cztery połączone kubki, jest opakowaniem dla wielu porcji serka waniliowego, a nie opakowaniem do pojedynczej porcji produktu mleczarskiego);
• butelki o pojemności do 3 l wykonanej z PET, w którą pakowany jest jogurt pitny należy uznać, że opakowanie to spełnia definicję produktu jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, zatem występuje obowiązek uiszczania rocznej opłaty producenckiej;
• opakowania sera pleśniowego, choć folia, w którą jest pakowany ser pleśniowy, spełnia definicję produktu jednorazowego użytku oraz definicję tworzywa sztucznego, niemniej jednak żywność ta nie jest przeznaczona do bezpośredniego spożycia z paczki lub owijki bez żadnej dalszej obróbki, w związku z tym brak jest obowiązku rozliczania rocznej opłaty producenckiej;
• opakowania twarogów i serków do smarowania stanowiących kubki plastikowe z aluminiowym wieczkiem, należy uznać, że produkty te nie spełniają przesłanki produktu gotowego do spożycia bezpośrednio z pojemnika w związku z tym brak jest obowiązku rozliczania rocznej opłaty producenckiej;
• opakowania produktu jogurtu typu greckiego o gramaturze 360 g typu kubek plastikowe z wieczkiem aluminiowym, należy uznać, że opakowanie to spełnia definicję tworzywa sztucznego oraz definicję produktu jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego oraz wbrew stanowisku wnioskodawcy zdaniem Marszałka produkt mleczarski stanowi produkt nadający się do bezpośredniego spożycia z opakowania bez dalszej obróbki, w związku z tym występuje obowiązek rozliczenia rocznej opłaty producenckiej.

Powyższe przykłady pokazują, jak kazuistycznie rozstrzygane są kwestie dotyczące obowiązku rozliczania rocznej opłaty producenckiej na pokrycie kosztów zagospodarowania odpadów powstałych z produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. 

Przepisy dyrektywy SUP: Interpretacja i ryzyka

W omawianej interpretacji Marszałek, uwzględnił w większości przypadków argumentację wnioskodawcy, który nie tylko odwoływał się do przepisów krajowych, ale przede wszystkim oparł swoje stanowisko na brzmieniu przepisów Dyrektywy SUP. W szczególności odwoływał się do kryterium wynikającego z art. 12 Dyrektywy SUP, zgodnie z którym pojemników zawierających więcej niż jedną porcję żywności lub pojemników zawierających jedną porcję żywności sprzedawanych w ilości większej niż jedna sztuka nie należy uznawać za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych do celów tej Dyrektywy. Co istotne zapisy te nie zostały wprost transponowane do krajowego porządku prawnego. Znane są rozstrzygnięcia Marszałków, w którym kryterium porcji nie jest respektowane.

W przedmiotowej interpretacji, Marszałek również uwzględniał argumentację wnioskodawcy, iż na etapie analizy nowych obowiązków w zakresie produktów SUP możliwe jest odwoływanie się do Wytycznych Komisji Europejskiej dotyczących produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wydanych do Dyrektywy SUP. Niemniej jednak, nie jest to podejście powszechnie prezentowane przez Marszałków, bowiem znane nam są rozstrzygnięcia, w których Organy wskazują, iż dla określenia obowiązków danego podmiotu zasadne jest dokonywanie wykładni wyłącznie na podstawie krajowych regulacji, natomiast wytyczne Komisji nie stanowią obowiązującego prawa i nie są wiążące.

W kontekście rozbieżnego podejścia Organów, warto jest wystąpić z własnym wnioskiem o interpretację indywidualną, by ograniczyć ryzyko kwestionowania przyjętego przez przedsiębiorcę podejścia. W świetle zbliżającego się czasu sporządzania sprawozdań i uiszczania opłat w zakresie produktów SUP, interpretacja indywidualna stanowi gwarancję bezpieczeństwa w zakresie dopełnienia obowiązków sprawozdawczych oraz rozliczeniowych.

Różne przykłady interpretacji przepisów implementujących Dyrektywę SUP, wskazujące praktyczne problemy przedsiębiorców, przedstawimy 16 stycznia 2025 r. w trakcie szkolenia Szkolenie on-line: Dyrektywa SUP – jak przygotować się do rozliczenia opłat?, na które serdecznie zapraszamy.