Obecnie, art. 16i ustawy o CIT nie przewiduje żadnego wyłączenia okresów rozliczeniowych, co do których podatnicy nie mogliby dokonać obniżenia stawek amortyzacyjnych. Stosownie bowiem do art. 16i ust. 5 Ustawy o CIT, podatnicy mogą:
 

„Obniżać podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych stawki dla poszczególnych środków trwałych. Zmiany stawki dokonuje się począwszy od miesiąca, w którym środki te zostały wprowadzone do ewidencji albo od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.”
 

Zgodnie z powyższym, podatnicy, co do zasady, mogą obniżać stosowane stawki amortyzacyjne, podane w Wykazie stawek amortyzacyjnych, stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy o CIT, począwszy od:

• miesiąca, w którym środek trwały został wprowadzony do ewidencji lub
• pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego.

Ustawa o CIT nie wskazuje okresów rozliczeniowych, w których podatnicy mogą dokonywać zmiany stawek amortyzacyjnych, dlatego też obecnie zmiana ta, co do zasady, może dotyczyć zarówno przyszłych, jak i przeszłych okresów rozliczeniowych (które nie uległy jeszcze przedawnieniu).

Choć wskazana kwestia budziła w przeszłości kontrowersje (co do zasady organy dopuszczały i dopuszczają jedynie możliwość zmiany stawek amortyzacyjnych na przyszłość, kwestionując jednocześnie ich zmianę wstecz poprzez korektę zamkniętych okresów rozliczeniowych, tak przykładowo: interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 26 czerwca 2025 r., nr 0111-KDIB1-2.4010.275.2025.1.AK), aktualnie można zaobserwować korzystną dla podatników linię interpretacyjną judykatury.

Tytułem przykładu można wskazać chociażby wyrok NSA z 9 lipca 2025 r., sygn. akt II FSK 1372/22 , (o którym informowaliśmy w sierpniowym wydaniu biuletynu Podatki w branży finansowej), w którym skład orzekający potwierdził, że art. 16i ust. 5 ustawy o CIT nie reguluje wprost zakazu dokonywania korekty deklaracji podatkowej z uwagi na zmianę stawki amortyzacyjnej dokonanej wstecz, a także nie wskazuje na bezpośredni zakaz dokonywania zmian stawek amortyzacyjnych za lata wcześniejsze.

Ponadto, NSA podkreślił, iż gdyby ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie zakazu wstecznej zmiany stawek amortyzacyjnych powinien uczynić to w sposób niebudzący wątpliwości.

Stanowisko wskazane przez NSA w powyższym wyroku wpisuje się w linię orzeczniczą zaprezentowaną również w wyroku NSA z 25 stycznia 2024 r., sygn. akt II FSK 545/21, wyroku NSA z 19 marca 2025 r., sygn. akt II FSK 856/22 czy wyroku WSA we Wrocławiu z 24 kwietnia 2025 r., sygn. akt I SA/Wr 838/24 (orzeczenie nieprawomocne).

Możliwość wstecznego obniżania stawek amortyzacyjnych wydaje się również być zgodna z celem ustawodawcy. Uzasadnienie do rządowego projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (projekt z 2002 r., nr 411, data wpływu do Sejmu – 17 kwietnia 2002 r.), który wprowadził do ustawy o CIT przepis art. 16i ust. 5 ustawy o CIT, wskazuje bowiem, iż poprzez możliwość zmniejszenia stawek amortyzacyjnych wskazanych w Wykazie stawek amortyzacyjnych, stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy o CIT, w dowolnej wysokości oraz dowolnym momencie, podatnicy będą mogli:

„W okresie ponoszenia strat podatkowych zaplanować maksymalnie obniżone stawki amortyzacyjne i powrócić do stawek, tj. wyższych kosztów podatkowych, w okresie osiągania dochodów, a tym samym odpowiednio wpływać na wysokość straty podatkowej i dochodu do opodatkowania.”

Jeżeli zaproponowany przez Ministra Finansów i Gospodarki Projekt zostanie przyjęty i wejdzie w życie, może wpłynąć na dotychczasową praktykę w zakresie wstecznego obniżania stawek amortyzacyjnych.

Jak wynika ze stanów faktycznych prezentowanych w przytoczonych powyżej wyrokach, praktyka wstecznego obniża stawek amortyzacyjnych dotyczy m.in. działalności firm leasingowych. Niektóre z nich decydowały się na wsteczne obniżenie stawek amortyzacyjnych środków trwałych stanowiących przedmiotów leasingu, aby dostosować się do warunków rynkowych np. związanych z epidemią COVID-19 (zob. wyrok NSA z 25 stycznia 2024 r., sygn. akt II FSK 545/21).

Co więcej, zdarzały się przypadki, gdy w pierwszych miesiącach epidemii COVID-19, przedsiębiorstwa oferujące leasing operacyjny oferowały swoim klientom możliwość odroczenia płatności rat leasingowych (w części lub w całości), co skutkowało wydłużeniem umów leasingowych (zob. wyrok NSA z 9 lipca 2025 r., sygn. akt II FSK 1372/22).

Praktyka wstecznego obniżania stawek amortyzacyjnych dotyczy może jednak dotyczyć podatników z wielu sektorów (zob. wyrok WSA we Wrocławiu z 24 kwietnia 2025 r., sygn. akt I SA/Wr 838/24 oraz wyrok NSA z 19 marca 2025 r., sygn. akt II FSK 856/22). Ten pozytywny trend może jednak nie mieć istotnego wpływu na dalsze rozliczenia podatników, z uwagi na proponowane zmiany w ustawie o CIT.

Stosownie do proponowanego brzmienia art. 16i ustawy o CIT, tj. wprowadzenia do ww. przepisu ust. 9, podatnicy będą mogli skorzystać z możliwości obniżenia stawek amortyzacyjnych wyłącznie w odniesieniu do danego roku podatkowego nie później niż do dnia upływu terminu określonego do złożenia zeznania za ten rok podatkowy.

Zaproponowane w Projekcie zmiany nie modyfikują uprawnień podatnika wskazanych w art. 16i ust.5 ustawy o CIT, jednakże znacznie je ograniczają. W związku z proponowaną zmianą, podatnicy nie będą mieli już możliwości dokonywania zmiany stawek amortyzacyjnych (ich obniżenia) wstecznie, tj. w stosunku do lat poprzedzających dany rok podatkowy.

Może jednak powstać wątpliwość czy po wejściu w życie nowych regulacji analizowane uprawnienie podatników będzie mogło znaleźć zastosowanie wobec lat przeszłych (w szczególności czy ww. uprawnienie będzie aktualne wyłącznie dla korekty stawek amortyzacyjnych za rok 2025 r.).

Zgodnie z uzasadnieniem Projektu, wprowadzenie zaprezentowanego rozwiązania, ograniczającego możliwość wstecznej korekty stawek amortyzacyjnych stanowi – jak wynika z uzasadnienia Projektu – odpowiedź ustawodawcy na zidentyfikowane praktyki wykorzystywania przez podatników wstecznego obniżania lub podwyższania stawek amortyzacyjnych do obniżania zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym.

Jeżeli Projekt zostanie przyjęty, nowe zasady dotyczące amortyzacji będą mieć zastosowanie od 1 stycznia 2026 r., za wyjątkiem tych podatników, których rok podatkowy jest inny niż rok kalendarzowy i rozpoczął się przed dniem 1 stycznia 2026 r., a zakończy się po dniu 31 grudnia 2025 r., którzy to stosują do końca przyjętego przez siebie roku podatkowego przepisy ustawy o CIT w brzmieniu dotychczasowym.