Umowa Partnerstwa to kluczowy dokument, opracowany na podstawie tzw. wspólnych ram strategicznych, odzwierciedlający ustalenia pomiędzy Unią Europejską a Polską dotyczące przeznaczenia środków z Wieloletnich Ram Finansowych. W Umowie Partnerstwa zawarte są m.in. informacje dotyczące celów polityki spójności i oczekiwanych rezultatów jej realizacji w Polsce oraz zasad finansowania i podziału środków na programy krajowe i regionalne (odpowiednio ok. 60% i 40% środków).

Działania realizowane będą w ramach pięciu celów polityki spójności oraz dodatkowego (szóstego) celu związanego z przyjętą strategią Europejskiego Zielonego Ładu:

Cel 1: Bardziej konkurencyjna i inteligentna Europa.

Cel 2: Bardziej przyjazna dla środowiska niskoemisyjna Europa.

Cel 3: Lepiej połączona Europa.

Cel 4: Europa o silniejszym wymiarze społecznym.

Cel 5: Europa bliżej obywateli.

Cel 6: Łagodzenie skutków transformacji w kierunku gospodarki neutralnej dla klimatu.

Projekt nowej Umowy Partnerstwa przyjęty został przez Radę Ministrów 30 listopada 2021 r. i oficjalnie przekazany do Komisji Europejskiej 15 grudnia 2021 r. Obecnie trwają zainagurowane 25 stycznia 2022 r. negocjacje Umowy Partnerstwa z Komisją Europejską – zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (EU) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiającym wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej, Komisja Europejska powinna zatwierdzić dokument w terminie 4 miesięcy od jego przekazania.

Ustawa wdrożeniowa

Ustawa o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027 , zwana także ustawą wdrożeniową, stanowi podstawę realizacji Umowy Partnerstwa, w tym wdrażania programów polityki spójności na lata 2021-2027. Ustawa określa m.in. zadania poszczególnych instytucji, zasady wyboru projektów do dofinansowania, kontroli realizacji programów i projektów, a także podstawowe dokumenty służące wdrażaniu funduszy strukturalnych, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Funduszu Spójności. W ustawie wprowadza się także szczegółowe przepisy dotyczące Krajowego Planu Odbudowy.

Ustawa wdrożeniowa została przyjęta przez Sejm 24 marca 2022 r. i przekazana do Senatu. Poprawki Senatu przegłosowane zostały 12 kwietnia 2022 r. Dokument czeka na uchwalenie przez Sejm i podpisanie przez Prezydenta.

Programy w ramach perspektywy finansowej 2021-2027 oraz ich status

Zgodnie z założeniami Umowy Partnerstwa, wspólne cele unijnej i polskiej polityki będą realizowane poprzez 9 krajowych i 16 regionalnych programów operacyjnych.