Przegląd podatkowy: VAT

Wybrane orzeczenia TSUE i NSA

Spółka, dla której świadczona jest usługa przez spółkę powiązaną z innego kraju, nie ma stałego miejsca prowadzenia działalności w tym innym kraju (wyrok TSUE z 13 czerwca 2024 r., C-533/22)

Sprawa dotyczyła dwóch spółek należących do tej samej grupy, działającej w sektorze motoryzacyjnym. Spółka rumuńska wykonywała dla spółki niemieckiej usługę polegającą na montażu komponentów. Zarówno surowce, półprodukty, jak i końcowe produkty pozostawały własnością spółki niemieckiej, a montaż odbywał się na terytorium Rumunii. Dodatkowo, spółka rumuńska świadczyła dla niemieckiej usługi administracyjne i logistyczne. Po zakończeniu produkcji w Rumunii spółka niemiecka sprzedawała produkty gotowe z terytorium Rumunii.

Rumuński organ podatkowy uznał, że w takiej sytuacji spółka niemiecka posiada dla celów VAT stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Rumunii. W konsekwencji usługi spółki rumuńskiej są opodatkowane VAT, a wystawiane przez nią faktury powinny zawierać kwotę podatku.

Trybunał Sprawiedliwości nie zgodził się z tym stanowiskiem. Uznał, że niemiecka spółka nie posiada stałego miejsca prowadzenia działalności w Rumunii, ponieważ te same zasoby (spółki rumuńskiej) nie mogą jednocześnie być świadczącym usługę i ją otrzymującym. W rezultacie usługi te nie podlegają opodatkowaniu w Rumunii. Trybunał zawarł w swoim uzasadnieniu również inne pomocne uwagi dla celów oceny istnienia stałego miejsca prowadzenia działalności w VAT.

Dystrybutor leków może obniżyć podstawę opodatkowania VAT o kwotę daniny, którą uiszcza do organów podatkowych w związku ze sprzedażą leków (wyrok TSUE z 12 września 2024 r., C-248/23)

Wyrok dotyczył węgierskiego dystrybutora leków. Dystrybutor ten sprzedawał leki m.in. do aptek, które z kolei sprzedawały je pacjentom. W związku ze swoją sprzedażą Dystrybutor był zobowiązany na podstawie ustawy do zapłaty określonej kwoty obliczonej na podstawie wartości leków wprowadzanych do obrotu. Kwoty te były wpłacane do organów podatkowych, które przekazywały je Narodowemu Funduszowi Ubezpieczeń Zdrowotnych, który z kolei finansuje częściowo zakup leków przez pacjentów.

Dystrybutor obniżył swoją podstawę opodatkowania VAT o kwotę płaconej daniny. Organy podatkowe uznały, że podstawa opodatkowania nie powinna być obniżona, gdyż ma charakter zbliżony do podatku.

Trybunał Sprawiedliwości zgodził się z podatnikiem. Uznał on, że w tej sytuacji Dostawca de facto rezygnuje z części swojego wynagrodzenia, a schemat jest bardzo podobny do innych w branży farmaceutycznej, gdzie dostawca finansuje zakup leków przez pacjentów, a gdzie Trybunał orzekał o konieczności obniżenia podstawy opodatkowania.

Kiedy wydanie dodatkowych towarów za przekroczenie obrotów może być rabatem (wyrok NSA z 24 lipca 2024 r., I FSK 1470/20)

Spółka złożyła wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej, aby potwierdzić, że wydanie dodatkowych towarów można uznać za rabat potransakcyjny. Wyjaśniła, że w zamian za spełnienie obiektywnych warunków, takich jak np. osiągnięcie określonego poziomu obrotu, przyznaje swoim kontrahentom rabaty w postaci towarów. W ocenie Spółki udzielane rabaty naturalne polegają na wydawaniu dodatkowych towarów bez dopłaty, co skutkuje tym, że nabywcy otrzymują większą ilość towarów za tę samą cenę.

Dyrektor KIS podkreślił, że aby wręczenie towaru potraktować jako rabat, powinno ono dotyczyć bezpośrednio danej transakcji i obniżać jednostkową cenę towaru w tej konkretnej transakcji. Ocenił, że w omawianej sprawie takie warunki nie są spełnione, dlatego przekazywanie towarów przez Spółkę należy traktować jako podlegającą VAT nieodpłatną dostawę.

Sprawa trafiła do NSA, który przyznał rację Spółce. Stwierdził, że przekazanie dodatkowych towarów w ramach warunkowego bonusu może być związane z konkretnymi dostawami. W ocenie sądu w przedstawionych okolicznościach nabywcy otrzymują więcej towarów za tę samą kwotę, a w konsekwencji dochodzi do obniżenia ceny jednostkowej. Zakwalifikował opisane przez Spółkę wydanie dodatkowych towarów jako rabat i potwierdził, że przyznanie go w związku z osiągnięciem określonego poziomu obrotów może być traktowane jako obniżenie ceny.

Parkowanie pod domem pracownika nie wyklucza pełnego odliczenia (wyrok NSA z 17 lipca 2024 r., I FSK 1175/20)

Sprawa dotyczyła Spółki delegującej pracowników w podróże służbowe. Wyjaśniła, że pracownicy odbierają służbowe samochody po zakończeniu pracy w danym dniu, nocują w domu, a następnego dnia wyruszają w podróż. Po późnym powrocie z takiego wyjazdu mogą wracać bezpośrednio do domu, a pojazdy zwrócić dopiero następnego dnia w siedzibie Spółki. Spółka podkreślała, że parkowanie w miejscu zamieszkania umożliwia szybsze rozpoczęcie lub zakończenie podróży służbowej.

Dyrektor KIS uznał, że samochody osobowe użytkowane przez delegowanych pracowników w opisany powyżej sposób nie będą wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej Spółki. Wskazał, że w tych okolicznościach nie można obiektywnie stwierdzić, że pojazdy nie będą używane do celów prywatnych.

NSA uznał to stanowisko fiskusa za zbyt rygorystyczne. Zwrócił uwagę, że nawet najbardziej skrupulatne określenie przez podatnika zasad używania samochodów służbowych nie wykluczy ich użycia do celów prywatnych pracowników. Podkreślił, że pojazdy są wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, gdy ustali on takie zasady korzystania z nich, które przy uwzględnieniu specyfiki danej działalności gospodarczej, z założenia wykluczą użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą.

Brak odpowiedniego nadzoru skutkuje odpowiedzialnością za „puste faktury” wystawione przez pracownika (wyrok NSA z 3 września 2024 r., I FSK 1212/18)

W wyniku kontroli podatkowej stwierdzono, że pracownica, której powierzono prowadzenie jednej ze stacji paliw, wystawiła w imieniu zatrudniającej ją Spółki tysiące faktur, które nie odzwierciedlały rzeczywistej sprzedaży. Faktury te nie zostały ujęte w księgach rachunkowych Spółki, a związany z nimi VAT nie został odprowadzony do budżetu ani uwzględniony w deklaracjach podatkowych. Sporne faktury były fikcyjnie powiązane z rzeczywistą sprzedażą, rejestrowaną na kasach stacji paliw zarządzanej przez nieuczciwą kierowniczkę stacji. Organy podatkowe nakazały Spółce zapłatę VAT wynikającą z tych dokumentów.

Spółka nie zgodziła się z powyższą decyzją, a spór dotyczący skutków wykrytego procederu trafił do TSUE (C-442/22). Trybunał orzekł, że jeśli tożsamość podatnika widniejącego na fakturze jako wystawca została wykorzystana bez jego wiedzy i zgody, a sam podatnik działał w dobrej wierze, nie powinien być odpowiedzialny za zapłatę wykazanego na fakturach podatku.

NSA oddalił skargę kasacyjną Spółki na decyzję organów podatkowych. Odwołał się do wyroku TSUE podkreślając, że odpowiedzialność pracownika znajdzie zastosowanie tylko wtedy, gdy pracodawca działał w dobrej wierze i właściwie sprawował nad nim nadzór. Tymczasem analizując okoliczności tej sprawy, NSA stwierdził, że Spółka nie wykazała się w tym zakresie należytą starannością. Zwrócił uwagę na brak odpowiednich procedur kontrolnych w Spółce, długotrwałość procederu oraz brak nadzoru nad komputerami osób upoważnionych do wystawiania faktur.

Zmiany w prawie

Pomoc dla poszkodowanych z powodu powodzi z preferencją VAT

Projekt rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie obniżonych stawek podatku od towarów i usług zakłada, że nieodpłatne dostawy towarów lub świadczenie usług na cele związane z pomocą ofiarom skutków intensywnych opadów atmosferycznych lub powodzi, będą mogły korzystać ze stawki VAT 0%. Skorzystanie z preferencji będzie wymagało m.in. zawarcia pisemnej umowy, a obejmie darowizny i świadczenia na rzecz:

• organizacji pożytku publicznego,
• jednostek samorządu terytorialnego,
• podmiotów leczniczych,
• Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych.

MF proponuje zmiany w przepisach VAT

Na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw. W zakresie VAT, projekt przewiduje w szczególności:

• zmiany w zakresie stawek VAT – głównie o charakterze uzupełniającym i doprecyzowującym;
• przedłużenie odwrotnego obciążenia VAT sprzedaży gazu w systemie gazowym, energii elektrycznej w systemie elektroenergetycznym i usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych;
• zniesienie obowiązku integracji kas rejestrujących z terminalami płatniczymi na rzecz ustanowienia raportowania danych dotyczących transakcji płatniczych przez agentów rozliczeniowych.

Zwolnienia z ewidencjonowania sprzedaży za pomocą kas rejestrujących w latach 2025-2026

Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących zakłada kontynuację zdecydowanej większości dotychczasowego zakresu zwolnień. Jednocześnie jednak wprowadza pewne ograniczenia w zakresie dotychczas stosowanych zwolnień. Zmiany dotkną m.in. sprzedaż w automatach czy świadczenie usług parkingu samochodów.