Nowe obowiązki raportowe oraz zmiany istotne dla instytucji finansowych

Nowelizacja wprowadza do polskiego porządku prawnego postanowienia dyrektywy Rady UE 2021/514 (DAC7), w tym przede wszystkim nowego reżimu automatycznej wymiany informacji o sprzedawcach nakładającej na operatorów platform cyfrowych obowiązków związanych z identyfikacją i raportowaniem danych o sprzedawcach dokonujących sprzedaży towarów i świadczenia usług za pośrednictwem tych platform (Common Reporting Standard dla operatorów platform cyfrowych). Przy okazji poszerzenia katalogu raportujących podmiotów o operatorów platform cyfrowych, wprowadzono również zmiany w zakresie CRS i FATCA, które wpływają na obowiązki polskich instytucji finansowych.

Zmiana definicji aktywów finansowych
 

Katalog aktywów finansowych w rozumieniu ustawy o wymianie informacji podatkowych w aktualnym brzmieniu ma charakter zamknięty. Projekt ustawy przewiduje rozszerzenie tego katalogu i zbliżenie ustawowej definicji do tej funkcjonującej w Common Reporting Standard (CRS) opublikowanym przez OECD oraz dyrektywie 2011/16/UE z uwzględnieniem rekomendacji Globalnego Forum ds. Transparentności i Wymiany Informacji (Global Forum).

Termin „aktywa finansowe” zgodnie z komentarzem do standardu CRS, ma obejmować wszystkie aktywa, które mogą znajdować się na rachunku prowadzonym przez instytucję finansową, z wyjątkiem niedłużnego, bezpośredniego udziału w nieruchomości. Konstrukcyjnie, definicja aktywów finansowych jest kluczowym elementem pojęć istotnych z perspektywy CRS, w tym m.in. definicji „instytucji powierniczej”, „podmiotu inwestującego”, czy też „rachunku powierniczego”, a zatem jest istotna dla prawidłowego funkcjonowania standardu CRS. Modyfikacja definicji aktywów finansowych może zatem przynieść zmiany zarówno w zakresie podmiotowym (np. poprzez uznanie za instytucję finansową w związku z przechowywaniem aktywów finansowych sensu largo), jak również przedmiotowym (poprzez uznanie danego rejestru(zbioru) np. za rachunek finansowy w związku z przechowywaniem nowej klasy aktywów) reżimu CRS.
 

Klauzula antyabuzywna w regulacjach FATCA/CRS
 

Kolejną zmianą wynikającą z rekomendacji Global Forum jest wprowadzenie nowego art. 71a przewidującego klauzulę antyabuzywną mającą uniemożliwić instytucjom finansowym stosowanie praktyk mających na celu obejście procedur należytej staranności i procedur sprawozdawczych.

Nowy art. 71a ma zatem charakter tzw. tzw. małej klauzuli antyabuzywnej (SAAR), zgodnie z którą jeżeli raportująca instytucja finansowa lub inny podmiot zawiera porozumienie, sprzeczne w danych okolicznościach z przedmiotem lub celem ustawy, którego głównym celem lub jednym z głównych celów jest uniknięcie obowiązków stosowania procedur należytej staranności lub procedur sprawozdawczych, a sposób działania był sztuczny, uznaje się, że takie porozumienie nie zostało zawarte. W takiej sytuacji oczekuje się, aby obowiązek stosowania procedur należytej staranności oraz procedur sprawozdawczych był przestrzegany, tak jakby dane porozumienie nigdy nie miało miejsca.

Ustawodawca podkreślił, że należy patrzeć na nowe przepisy z perspektywy ich celu tj. przeciwdziałania możliwości obejścia obowiązków raportowania w celu unikania lub uchylania się od opodatkowania przez osoby korzystające z rachunków finansowych. Szczególną rolę w tym zakresie mogą pełnić instytucje finansowe, które powinny dołożyć należytej staranności w identyfikacji sztucznych działań ich klientów (zmierzających do obejścia regulacji o wymianie informacji podatkowych).

Dla zobrazowania sytuacji, w których nowe przepisy mogłyby potencjalnie znaleźć zastosowanie warto przytoczyć przykłady wskazywane przez OECD:

• zmiana sposobu prowadzenia rachunku,
• manipulacja kwotami (saldami rachunku) na koniec roku, aby uniknąć lub wpłynąć na zakres raportowania,
• niewystarczający zakres elektronicznych rejestrów i systemów komputerowych.

Jednocześnie, z uwagi na podobieństwo reżimów wymiany informacji w ramach FATCA i CRS, klauzula SAAR została również zaimplementowana do ustawy z dnia 9 października 2015 r. o wykonywaniu Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki w sprawie poprawy wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych oraz wdrożenia ustawodawstwa FATCA (nowy art. 10a).
 

Termin wejścia w życie
 

Projekt przewiduje, że zmiany w ustawie o wymianie informacji podatkowych oraz w ustawie FATCA wejdą w życie 1 maja 2023 r.

Podsumowując, planowane regulacje wprowadzają nową kategorię podmiotów raportujących – operatorów platform cyfrowych – które oprócz obecnych instytucji finansowych będą dostarczały organom podatkowym informacji istotnych z perspektywy ustalania obowiązków podatkowych. Dodatkowo, wprowadzono zmiany do istniejących regulacji CRS/FATCA, które będą wymagały od instytucji finansowych nowego, bardziej wymagającego podejścia w procesie identyfikacji klientów oraz zawieranych transakcji.