Oba państwa zobowiązały się do przyjęcia Common Reporting Standard do 2023 roku, a realizacją tego zobowiązania było przystąpienie do Wielostronnego porozumienia właściwych władz w sprawie automatycznej wymiany informacji finansowych (ang. Multilateral Competent Authority Agreement – MCAA), które umożliwia automatyczną wymianę informacji podatkowych w oparciu Common Reporting Standard przygotowany przez OECD i G-20. Ukraina przystąpiła do MCAA w sierpniu 2022 r., natomiast Gruzja we wrześniu 2022 r., a pierwsze raportowanie oba państwa mają wykonać w 2024 r.

Powyższe okoliczności wpływają na zakres obowiązków raportujących instytucji finansowych w ramach automatycznej wymiany informacji o rachunkach finansowych. W zakresie rachunków raportowanych znajdujących się w posiadaniu osób z państw lub terytoriów innych niż państwa członkowskie UE, obowiązek przekazania informacji o rachunkach raportowanych obejmuje bowiem rachunki raportowane znajdujące się w posiadaniu osób wyłącznie z tych państw i terytoriów, które zostały zamieszczone na liście publikowanej corocznie przez Ministra Finansów. Umieszczenie Gruzji i Ukrainy na tej liście powoduje konieczność zaraportowania posiadaczy rachunków finansowych z tych państw w informacjach CRS-1 składanych corocznie przez instytucje finansowe.

Standardowo lista państw objętych raportowaniem została opublikowana przez Ministra Finansów po zakończeniu roku. Modelowo zatem w 2023 r. instytucje finansowe powinny stosować procedury należytej staranności do wszystkich rachunków finansowych, a po zakończonym roku przekazać informację o rachunkach raportowanych posiadaczy będących osobami raportowanymi tj. rezydentami państw uczestniczących.

Rozszerzenie listy państw uczestniczących o Ukrainę może mieć szczególne znaczenie z perspektywy napływu setek tysięcy obywateli Ukrainy do Polski na przestrzeni ostatnich dwóch lat i związanym z tym oczekiwaniem Komisji Nadzoru Finansowego, aby polskie banki wprowadziły do swojej oferty produkty dedykowane tym osobom. Przełożyło się to naturalnie na ilość otwieranych przez obywateli Ukrainy rachunków, a z uwagi na ich status (co do zasady) jako nierezydentów, z perspektywy banków wiązało się z dodatkowym wyzwaniem w zakresie stosowania procedur należytej staranności.

Poza oświadczeniami o rezydencji podatkowej banki mogły otrzymywać bowiem również dokumenty takie jak np. dowody tożsamości zawierające m.in. dane o miejscu zamieszkania, zameldowania, numerze identyfikacji podatkowej czy też numerze telefonu, które mogły powodować powstanie uzasadnionych wątpliwości co do samych oświadczeń (i w konsekwencji dalsze obowiązki po stronie banków).

Z uwagi na konstrukcję regulacji CRS, która opiera się na raportowaniu (w ramach procedur sprawozdawczych) informacji zidentyfikowanych w ramach stosowania procesów należytej staranności, jakość i kompletność zidentyfikowanych danych będzie mieć wpływ na jakość informacji przekazywanych do Szefa KAS. Powyższe może być również istotne w świetle wzmożonych kontroli organów podatkowych w tym obszarze.

Odrębnej analizy wymaga również określenie rezydencji podatkowej tych osób. Mianowicie, czy pobyt obywateli Ukrainy w Polsce przez okres ponad 183 dni w roku kalendarzowym będzie równoznaczny z nabyciem przez nich polskiej rezydencji podatkowej. Innymi słowy, czy jest zasadne, aby przesłankę pobytu w Polsce, spełnianą na skutek dobrowolnego pobytu osoby fizycznej w Polsce odnosić do przymusowego, wyjątkowego i niezamierzonego pobytu obywateli Ukrainy w Polsce?

Powyższe wymaga zachowania przez instytucje finansowe szczególnej ostrożności przy stosowaniu zasad należytej staranności, w tym odbieraniu oświadczeń od obywateli Ukrainy.