Kogo dotyczy CBAM?

CBAM dotyczy podmiotów importujących do Unii Europejskiej pochodzące z państw trzecich towary wysokoemisyjne, które zostały objęte Mechanizmem. Aby zweryfikować, czy importowany towar znajduje się w zakresie CBAM, należy porównać taryfowy kod CN importowanego towaru z listą towarów objętych CBAM.

Wdrożenie CBAM? - jakie terminy?

Wdrożenie mechanizmu CBAM podzielone zostało na dwa etapy:

• okres przejściowy CBAM, związany przede wszystkim z obowiązkami sprawozdawczymi dla importerów, rozpoczął się 1 października 2023 r. i trwa do końca 2025 r.,

• pełne wdrożenie CBAM przewidziane jest z kolei na 1 stycznia 2026 r.

Jakie produkty objęte są CBAM?

Towary objęte mechanizmem CBAM wskazane są w załączniku do Rozporządzenia CBAM według ich klasyfikacji w Nomenklaturze Scalonej (CN). Zaliczają się one do następujących, ogólnych kategorii / sektorów: żelazo, stal, aluminium, nawozy, cement, energia elektryczna, wodór. 
Rozporządzenie wprowadza pewne wyłączenia z zakresu CBAM (m.in. ze względu na wartość przesyłki lub pochodzenie towaru).

Komisja Europejska przewiduje możliwość rozszerzenia katalogu towarów objętych CBAM w późniejszym okresie.

Jakie są główne cele wprowadzenia mechanizmu CBAM?

Zgodnie z informacjami podawanymi przez Komisję Europejską, Mechanizm CBAM jest jednym ze środków do realizacji nadrzędnych celów ESG UE na 2030 r. (redukcja emisji o 55%, inicjatywa „Fit for 55”) oraz 2050 r. (neutralność klimatyczna).

Mechanizm ma służyć m.in. minimalizacji ryzyka związanego z „wyciekiem emisji” poza UE w związku z przywozem na teren Unii produktów wytwarzanych w branżach wysokoemisyjnych, a także zapewnieniu równych warunków konkurencji dla towarów pochodzących z UE i państw trzecich.

Jakie nowe obowiązki dla importerów nakłada mechanizm CBAM?

W okres przejściowym, tj. od 1 października 2023 r. do 31 grudnia 2025 r., importerzy wyrobów objętych CBAM są zobowiązani m.in. do ustalania emisji „wbudowanych” w importowane przez siebie towary oraz składania kwartalnych Sprawozdań CBAM do Komisji Europejskiej, za pomocą dedykowanej platformy elektronicznej. 

Po pełnym wdrożeniu CBAM, tj. od 1 stycznia 2026 r. pojawią się dodatkowe obowiązki i koszty, w tym m.in.: 

• tylko podmioty zarejestrowane na potrzeby CBAM jako „Upoważnieni Zgłaszający” będą mogły importować do UE wyroby objęte CBAM; 
• Upoważnieni Zgłaszający będą zobowiązani do ustalania poziomu emisji „wbudowanych” w importowane przez nich wyroby objęte mechanizmem oraz składania corocznych Deklaracji CBAM; 
• obowiązkiem Upoważnionych Zgłaszających będzie również nabywanie oraz umarzanie, w odpowiednich okresach, właściwej liczby specjalnych Certyfikatów CBAM odpowiadającej ustalonemu wcześniej poziomowi, „zaimportowanych” emisji; 
• na Upoważnionych Zgłaszających będzie również ciążyć szereg innych obowiązków i formalności, w tym związanych z przechowywaniem danych i dokumentacji. 

Jakie rodzaje emisji „wbudowanych” w towary podlegają obowiązkowi ustalania i raportowania przez importerów?

Obowiązek ustalania i deklarowania emisji „wbudowanych” w importowane towary w okresie przejściowym CBAM dotyczy zarówno emisji bezpośrednich, pochodzących z procesów produkcji towarów, jak i emisji pośrednich, pochodzących z wytwarzania energii elektrycznej zużywanej w procesach produkcji towarów (niezależnie od miejsca wytwarzania zużywanej energii elektrycznej).

W jaki sposób mają być ustalane emisje „wbudowane” w importowane towary objęte CBAM w okresie przejściowym?

Metodologia monitorowania i obliczania emisji wbudowanych w importowane towary na potrzeby okresu przejściowego CBAM została opisana szczegółowo w przepisach wykonawczych do Rozporządzenia CBAM, przyjętych przez Komisję Europejską w połowie sierpnia 2023 r., a także w wydanych w tym samym czasie wytycznych KE dla importerów oraz zagranicznych operatorów instalacji produkcyjnych.

Co grozi za niewykonywanie obowiązków CBAM?

Obowiązujące przepisy przewidują możliwe sankcje pieniężne za niewykonywanie obowiązków związanych z CBAM, w tym obowiązków sprawozdawczych w okresie przejściowym.