Przejdź do głównej treści

CRR3 | Co dalej?

Unijny pakiet bankowy na ostatniej prostej

Część I – Historia unijnego pakietu bankowego

Pakiet bankowy to najistotniejszy zbiór przepisów ostrożnościowych, jakie UE zaproponowała w ostatnich dziesięciu latach. Obejmuje on zmiany dyrektywy i rozporządzenia w sprawie wymogów kapitałowych (tzw. CRD VI i CRR III), które implementują reformy Bazylei III (w Wielkiej Brytanii funkcjonuje nazwa Bazylea 3.1) w UE.

Proces legislacyjny rozpoczął się w październiku 2021 roku od wniosku ustawodawczego Komisji Europejskiej. Wtedy to Rada Unii Europejskiej („Rada”) i Parlament Europejski („Parlament”) rozpoczęły pracę nad własnymi propozycjami przepisów. 8 listopada 2022 roku Rada uzgodniła podejście ogólne (pod tym linkiem jest dostępna nasza analiza, w której porównujemy je z pierwotną propozycją Komisji). Następnie Komisja Gospodarcza i Monetarna Parlamentu Europejskiego przyjęła zmiany do propozycji Komisji Europejskiej, za którymi opowiadał się Parlament. Swoje stanowisko Komisja przedstawiła w dwóch raportach (CRD VI i CRR III).

W marcu 2023 roku rozpoczęły się negocjacje międzyinstytucjonalne, tzw. posiedzenie trójstronne, które są ostatnim etapem unijnego procesu legislacyjnego. Podczas negocjacji Rada i Parlament (na podstawie informacji przedstawionych przez Komisję) negocjują wspólne stanowisko. Posiedzenia trójstronne zakończą się w drugiej połowie 2023 roku, a ustawodawcy uzgodnią ostateczną treść przepisów do końca roku. Taki harmonogram oznacza, że sektor bankowy będzie miał około roku, aby przygotować się do nowych przepisów, których najważniejsze postanowienia zaczną obowiązywać od 1 stycznia 2025 roku.

Negocjacje będą w głównej mierze dotyczyły obecnej treści propozycji Rady i Parlamentu, jednak Komisja zapewne przedstawi dodatkowe kwestie dotyczące przeglądu ram makroostrożnościowych i ram sekurytyzacji.

Część II – Najważniejsze tematy zbliżających się negocjacji dotyczących pakietu bankowego

Trójstronne negocjacje pakietu bankowego będą w głównej mierze dotyczyły kwestii, w których stanowiska Parlamentu i Rady istotnie się różnią. Poniżej przedstawiamy najważniejsze z nich:

  • W swoim podejściu ogólnym Rada zaproponowała, aby minimalny próg kapitałowy miał zastosowanie na wszystkich poziomach konsolidacji, a przyjmujące organy nadzoru mogły zrezygnować z jego stosowania na zasadzie subskonsolidowanej (CRR art. 92).
  • Parlament proponuje, aby minimalny próg kapitałowy obowiązywał wyłącznie na zasadzie skonsolidowanej. Właściwy organ krajowy, pełniący rolę organu nadzoru w przyjmującym państwie członkowskim, który stwierdzi, że takie rozwiązanie doprowadzi do niewłaściwego rozkładu kapitału w skonsolidowanej grupie (CRR art 92a), będzie mógł zaproponować organowi sprawującemu nadzór skonsolidowany inny sposób rozkładu kapitału, a ten będzie mógł wydać – razem z właściwym organem krajowym przyjmującego państwa członkowskiego – wspólną decyzję dotyczącą zastosowania minimalnego progu kapitałowego na poziomie jednostki zależnej. Jeśli macierzysty i przyjmujący organ nadzoru nie mogą osiągnąć porozumienia, rolę mediatora, którego decyzja będzie wiążąca, przyjmie Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (EUNB). EUNB uzyska uprawnienia do wydawania opinii przed końcem 2027 roku z uwagi na obawy związane ze stabilnością finansową w takim podejściu i bardziej jednolite podejście do ubezpieczenia depozytów w krajach członkowskich w ramach tworzonej unii bankowej (CRR art 518c).
  • Rozwiązania przejściowe dotyczące minimalnego progu kapitałowego: Parlament zmienił okres przejściowy obowiązywania minimalnego progu kapitałowego dla ekspozycji wobec przedsiębiorstw bez ratingu (CRR art. 465(3)). Do końca 2030 roku dla firm, u których prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania nie przekracza 0,5 proc., stosowana będzie waga ryzyka 65 proc. Od 2031 roku do końca 2032 roku waga ryzyka wyniesie 70 proc. Waga, którą zaproponował Parlament była wyższa niż ta zaproponowana przez Komisję i utrzymana przez Radę (65 proc. do grudnia 2032 roku). Jednak zakłada ona możliwość wydłużenia okresu preferencyjnego traktowania o kolejne cztery lata, o ile zezwolą na to nowe przepisy.
  • Parlament wprowadził dodatkowe odstępstwo dla ekspozycji, dla których instytucja stosuje standardową wagę ryzyka (SEC-SA). Będzie ono obowiązywało do zakończenia prac nad unią rynków kapitałowych (ta data nie jest znana). Propozycja rozróżnia poziomy prawdopodobieństwa „p” w zależności od tego, czy sekurytyzacja posiada prostą, przejrzystą i standardową strukturę (STS) (p=0,25) czy nie (p=0,5).
  • Pozostałe przepisy przejściowe: ekspozycje kapitałowe – Rada i Parlament zgadzają się na zastosowanie wyższej wagi ryzyka przed wejściem w życie CRR III (ograniczonej do 250 proc.) lub przejściowej wagi ryzyka. Ekspozycje związane z kredytowaniem specjalistycznym – stanowiska są podobne, z wyjątkiem zapisu proponowanego przez Parlament, aby Komisja mogła uwzględnić standardy Bazylei podczas prac nad wnioskiem ustawodawczym o przedłużenie czasu obowiązywania przepisów przejściowych. W podejściu ogólnym Rada zaproponowała trzy kolejne rozwiązania przejściowe (ratingi zewnętrzne dla banków, wymogi w zakresie aktualizacji wyceny nieruchomości oraz systemy gwarancji publicznych), które nie znalazły się w propozycjach Parlamentu.
  • Rada zaproponowała dodatkowe zwolnienia z wymogów stosowania limitów dla dużych ekspozycji (CRR art. 400). Objęłyby one niektóre pozycje pozabilansowe, np. zobowiązania bezwarunkowo odwoływalne (CRR art. 395). Takie rozwiązania nie znalazły się w propozycjach Parlamentu. Rada uważa, że przynajmniej do końca 2028 roku właściwe organy krajowe powinny mieć możliwość wyłączenia niektórych ekspozycji, w całości lub części, z dużych ekspozycji (w tym obligacji zabezpieczonych, 50 proc. pozabilansowych akredytyw dokumentowych związanych z finansowaniem handlu i 50 proc. pozabilansowych niewykorzystanych instrumentów kredytowych).
  • Kryptoaktywa: Parlament wprowadził nowe zapisy dotyczące ostrożnościowego traktowania kryptoaktywów i upoważnił Komisję do złożenia wniosku ustawodawczego. We wniosku Komisja powinna uwzględnić standardy bazylejskie, nad którymi prace niedawno się zakończyły i które mają zostać wdrożone w poszczególnych krajach do 1 stycznia 2025 roku. Wniosek ma objąć następujące obszary: kryteria klasyfikacji kryptoaktywów do poszczególnych kategorii na podstawie ich ryzyka, szczególne wymogi w zakresie funduszy własnych w odniesieniu do każdej kategorii, wymogi dotyczące płynności w odniesieniu do ekspozycji na kryptoaktywa i wymogi dotyczące ujawniania. Tymczasowo, do końca 2024 roku, nowy art. 461b CRR będzie wymagał, aby ekspozycjom na kryptoaktywa firmy przypisywały wagę ryzyka równą 1250 proc. Naszym zdaniem podczas nadchodzących posiedzeń trójstronnych Komisja może zaproponować zmiany w ostrożnościowym traktowaniu kryptoaktywów.
  • Sekurytyzacja i transakcje finansowane z użyciem papierów wartościowych: Parlament nakazał EUNB i EUNGiPW przedstawić Komisji sprawozdanie na temat ostrożnościowego traktowania transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych. Urzędy mają na to czas do końca 2025 roku. Na podstawie sprawozdania do końca 2026 roku Komisja może złożyć wniosek ustawodawczy (CRR art 506ca). Rada i Parlament przedstawiły podobne zmiany dotyczące transakcji finansowanych z użyciem papierów wartościowych (wersja Parlamentu art. 506cb, Rady – art. 506e).
  • Ekspozycje związane z finansowaniem obiektów: (ekspozycje bez ratingu związane z kredytowaniem specjalistycznym – CRR art. 122a). Parlament zaproponował preferencyjną wagę ryzyka przypisywaną niektórym ekspozycjom związanym z finansowaniem obiektów wysokiej jakości (waga ryzyka na poziomie 80 proc.). Rada zaproponowała wagę ryzyka na poziomie 100 proc. (bez wyróżniania obiektów wysokiej jakości), zgodnie ze standardami bazylejskimi.
  • Aktualizacja wyceny zabezpieczenia na nieruchomości: propozycja Komisji nie zezwala na aktualizację wyceny za pomocą zaawansowanych metod statystycznych. Parlament dopuszcza stosowanie metod statystycznych w celu monitorowania wartości nieruchomości oraz identyfikacji nieruchomości wymagających aktualizacji wyceny (lecz nie dla samej aktualizacji wyceny) (CRR art. 208(3)).
  • Rada chce zezwolić na połączenie alternatywnej metody modeli wewnętrznych (A-IMA) i alternatywnej metody standardowej (A-SA) wyłącznie wtedy, gdy wymogi w zakresie funduszy własnych obliczone zgodnie z alternatywną metodą modeli wewnętrznych stanowią co najmniej 10 proc. całkowitych wymogów w zakresie funduszy własnych z tytułu ryzyka rynkowego (CRR art. 325(4)).
  • Wewnętrzne modele ryzyka niewykonania zobowiązania (CRR art. 325bp). Rada i Parlament proponują różne dolne pułapy wartości prawdopodobieństwa niewykonania zobowiązania dla obligacji zabezpieczonych (Rada: 0,02 proc, Parlament 0,03 proc.).
  • Handel uprawnieniami do emisji (CRR art. 325as) Rada zaproponowała, aby waga ryzyka dla czynnika ryzyka walutowego delta wynosiła 40 proc. Parlament i Komisja proponowały poziom 60 proc.
  • Więcej informacji na temat gruntownego przeglądu portfela handlowego znajduje się w naszej wcześniejszej analizie dostępnej pod tym linkiem. 

Rada i Parlament różnią się także w kwestii ryzyka ESG i oddziałów z państw trzecich. Te różnice omówimy w kolejnych wpisach na naszym blogu.

Część III – Co różne stanowiska Rady i Parlamentu oznaczają dla wpływu pakietu bankowego

W pracach nad pakietem bankowym zarówno Rada, jak i Parlament w dużej mierze utrzymały podejście, w którym standardy bazylejskie są wdrażane z zachowaniem okresów przejściowych, np. dotyczących ekspozycji wobec przedsiębiorstw bez ratingu. Obie instytucje utrzymują dotychczasowe odstępstwa od standardów, w tym współczynniki wsparcia MŚP i infrastruktury oraz niewuzględnianie korekty wyceny kredytowej w transakcjach z przedsiębiorstwami. Oba stanowiska w wielu miejscach odzwierciedlają podejście, które Komisja Europejska przyjęła w 2021 roku, aby w standardach uwzględnić specyfikę Unii Europejskiej.

Poprzednio EUNB uznał, że takie korekty mogą ograniczyć wpływ zmienionych zasad na kapitał. W sprawozdaniu dotyczącym monitorowania wpływu wdrażania ram regulacyjnych Bazylea III z września 2022 roku EUNB oszacował, że pełne wdrożenie podejścia uwzględniającego specyfikę UE (po zakończeniu wszystkich okresów przejściowych w 2033 roku) spowoduje wzrost minimalnego wymaganego kapitału (MRC) dla wszystkich banków o 10,7 proc. (i 20 proc. dla globalnych banków o znaczeniu systemowym – G-SIB). Gdyby UE wdrożyła bazylejskie ramy regulacyjne w ich niezmienionym kształcie, wzrosty te wyniosłyby 15 proc. dla wszystkich banków (i 24,7 proc. dla G-SIB). Ponieważ obie instytucje w dużej mierze utrzymały podejście uwzględniające specyfikę UE, można się spodziewać, że UE przyjmie wersję zmienionych standardów Bazylea III, które istotnie ograniczają wpływ standardów w ich pierwotnym kształcie.

Spośród wszystkich elementów Bazylei III do wzrostu minimalnego wymaganego kapitału najbardziej ma się przyczynić minimalny próg kapitałowy (wzrost o 6,8 proc. dla wszystkich banków w UE i 7,7 proc. dla banków z listy G-SIB). Podczas posiedzeń trójstronnych jedną z najważniejszych kwestii związanych z minimalnym progiem kapitałowym będzie to, czy powinien on obowiązywać na poziomie konsolidowanym czy subskonsolidowanym. Wcześniej pisaliśmy o tym, jak minimalny próg kapitałowy zastosowany na poziomie subskonsolidowanym ograniczy działalność transgranicznych grup bankowych, które stosują modele wewnętrzne. W 2021 roku Komisja Europejska przeprowadziła ocenę skutków pakietu bankowego, która wykazała, że zastosowanie minimalnego progu kapitałowego na poziomie konsolidowanym będzie efektywniejsze kapitałowo dla banków transgranicznych. Jednak EUNB w swojej analizie stwierdził, że sytuacja poszczególnych banków będzie różna w zależności od tego, jak rozkłada się ich działalność.

Propozycja Parlamentu, aby od 2031 roku waga ryzyka dla ekspozycji wobec przedsiębiorstw bez ratingu była wyższa, nieco osłabiłaby pozytywny wpływ przepisów przejściowych na kapitał. Parlament zaproponował dodatkowy czteroletni okres przejściowy, który zmniejszyłby ryzyko „efektu klifu” w 2032 roku, jednak brak pewności, co do długości okresu przejściowego utrudni planowanie kapitałowe i strategiczne.

Przepisy przejściowe dotyczące ekspozycji kapitałowych i związanego z nimi ryzyka kredytowego obniżą poziom minimalnego wymaganego kapitału o 0,6 proc. Rada chce wyłączyć zobowiązania bezwarunkowo odwoływalne z obowiązku stosowania limitów dla dużych ekspozycji. Takie rozwiązanie mogłoby dodatkowo zmniejszyć wpływ zastosowania współczynnika konwersji kredytowej na poziomie 10 proc., zgodnego ze standardami Bazylea III. Ustawodawcy UE już wcześniej wyrażali swoje obawy o przedsiębiorstwa, które zarządzają sezonowymi wahaniami lub nieoczekiwanymi krótkoterminowymi zmianami potrzeb w zakresie kapitału obrotowego właśnie za pomocą zobowiązań bezwarunkowo odwoływalnych.


Część IV: Co dalej

Przewidujemy, że negocjacje posiedzenia trójstronnego dotyczące pakietu bankowego potrwają do końca 2023 roku.
W takim przypadku ostateczna treść CRD VI/CRR III powinna być gotowa na około rok przed terminem wdrożenia, który w UE zaplanowano na 1 stycznia 2025 roku. Rada i Parlament zgadzają się co do terminu wdrożenia regulacji (obie instytucje proponują wstępne wdrożenie 1 stycznia 2025 roku i stopniowe wdrażanie minimalnego progu kapitałowego przez pięć lat, do 1 stycznia 2030 roku), dlatego negocjatorzy uczestniczący w posiedzeniach trójstronnych nie powinni go przesunąć, chyba że same negocjacje potrwają dłużej niż zakładano.

Sektor bankowy będzie miał stosunkowo niewiele czasu, aby przygotować się do nowych regulacji. Kwestie omawiane na posiedzeniu trójstronnym mogą mieć istotny wpływ kapitałowy na niektóre obszary działalności banków, lecz samo wdrożenie regulacji bazylejskich nie powinno wymagać znaczących działań operacyjnych.

Jeśli minimalny próg kapitałowy będzie obowiązywał na poziomie subskonsolidowanym, dla niektórych grup transgranicznych będzie to oznaczało więcej zadań operacyjnych, a także ryzyko zmniejszenia efektywności kapitałowej. Poza tym jednak wszystkie banki stosujące wewnętrzne ratingi będą musiały wprowadzić system, który pozwoli im zoperacjonalizować minimalny próg kapitałowy i obliczać wartość aktywów ważonych ryzykiem w sposób skuteczny i kontrolowany za pomocą metod standardowych i modeli wewnętrznych. Zarówno banki stosujące modele wewnętrzne, jak i te korzystające z metod standardowych będą zmuszone obliczać wartość aktywów ważonych ryzykiem z większą dokładnością, a wdrożenie odpowiednich systemów, nadzoru, mechanizmów kontroli oraz uzgadniania, które im to ułatwią, będzie wymagało czasu i inwestycji.

Banki powinny wykorzystać ten czas – póki trwają negocjacje posiedzenia trójstronnego – aby przygotować się do wdrożenia nowych regulacji, Dobrym początkiem będzie analiza skutków kapitałowych i operacyjnych pakietu bankowego.

Kontakt:

Ewa Kaczyńska

Deloitte - Polska
Ewa posiada 14-letnie doświadczenie w obszarze zarządzania ryzykiem instytucji finansowych. Specjalizuje się w ryzyku regulacyjnym i kredytowym, w tym w obszarze adekwatności kapitałowej (Basel / CRR / CRD), pomiaru utraty wartości aktywów finansowych (IFRS 9 / MSR 39), szacowania parametrów ryzyka kredytowego (PD, LGD, CCF/EAD), wyliczania wymogu kapitałowego i kapitału wewnętrznego, systemów ratingowych i scoringowych oraz wdrażania wymogów regulacyjnych (prawo bankowe, uchwały i rekomendacje KNF, dyrektywy i rozporządzenia UE). Ewa jest również odpowiedzialna od strony merytorycznej za budowę i wdrażanie systemu do zarządzania adekwatnością kapitałową Deloitte Fluent CAD.

Did you find this useful?

Yes
No

Thanks for your feedback

Państwa opinia jest dla nas ważna.

Aby podzielić się z nami swoją opinią, zaktualizuj ustawienia i zaakceptuj analityczne oraz wydajnościowe pliki cookie.

Potrzebujesz pomocy w aktualizacji plików cookie?