Zrównoważona przyszłość biznesu - dyrektywa CSDDD w pigułce

W związku z procesem realizacji ambitnych celów unijnej polityki klimatycznej, przedsiębiorcy stają przed koniecznością dostosowania się do coraz bardziej kompleksowych wymagań związanych z odpowiedzialnością korporacyjną i zrównoważonym rozwojem. Szereg obowiązków dla podmiotów profesjonalnych przewiduje.

Dyrektywa w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Due Diligence Directive, „CSDDD”) – jej głównym celem jest przeciwdziałanie negatywnym skutkom związanym z prowadzeniem działalności biznesowej dla praw człowieka oraz środowiska poprzez wprowadzenie wymogu realizacji należytej staranności dla określonych grup przedsiębiorstw.
 

Jak obowiązki CSDDD nałoży na przedsiębiorców?
 

Dyrektywa CSDDD stanowi źródło dla szeregu nowych obowiązków w obszarze związanym ze zrównoważonym rozwojem. Jednym z kluczowych wymogów jest realizacja procesu należytej staranności, który obejmuje sześć głównych etapów. Wśród nich wyróżnia się:

• uwzględnianie należytej staranności w polityce przedsiębiorstw i zarządzaniu ryzykiem,
• identyfikacja i ocena faktycznych i potencjalnych negatywnych skutków dla praw człowieka i kwestii środowiskowych,
• zapobieganie potencjalnym negatywnym skutkom, ich wstrzymanie oraz podejmowanie działań naprawczych,
• wdrożenie procedur skargowych dostępnych w przypadku uzasadnionych obaw dotyczących faktycznych lub potencjalnych negatywnych skutków w działalności przedsiębiorstw,
• monitorowanie skuteczności i adekwatności podejmowanych działań dotyczących należytej staranności,
• publikowanie na stronie internetowej przedsiębiorstwa sprawozdania rocznego w odniesieniu do obszarów objętych CSDDD (z zastrzeżeniem, że obowiązek nie dotyczy podmiotów zobowiązanych do raportowania zgodnie z CSRD).

Dodatkowo, w skład pozostałych głównych zmian, które zostaną wprowadzone na mocy CSDDD wchodzą:

• obowiązek uwzględnienia należytej staranności w odniesieniu do respektowania praw człowieka i kwestii środowiskowych dla określonych grup przedsiębiorstw;
• zachowanie obowiązkowej należytej staranności mającej na celu ograniczenia negatywnych skutków w zakresie działalności własnej przedsiębiorstw, ich jednostek zależnych oraz odnoszących się do tzw. łańcucha działalności;
• obowiązek przyjęcia i implementacji planów transformacji przedsiębiorstw na rzecz łagodzenia zmian klimatycznych;
• odpowiedzialność cywilna przedsiębiorstw za szkody powstałe w wyniku negatywnych skutków działalności biznesowej oraz możliwość nakładania przez wskazane organy sankcji w razie naruszeń CSDDD.
   

Jakie podmioty zostały objęte CSDDD?
 

Zakres podmiotowy CSDDD nie ogranicza się jedynie do przedsiębiorstw z krajów UE, ale obejmuje także te utworzone zgodnie z ustawodawstwem państw trzecich. Na podstawie art. 3 CSDDD można wyróżnić trzy grupy przedsiębiorstw, które zostaną poddane obowiązkom związanym z należytą starannością.

W przypadku przedsiębiorstw utworzonych na podstawie ustawodawstwa państw członkowskich podmioty spełniające poniższe warunki zostaną objęte zakresem dyrektywy:

1. Przedsiębiorstwa, które w ostatnim roku obrotowym, za który zostało lub powinno zostać sporządzone roczne sprawozdanie finansowe, zatrudniały średnio ponad 1000 pracowników, a ich obrót netto w skali światowej przekroczył 450 mln EUR;
2. Przedsiębiorstwa, które same nie osiągnęły progów wskazanych powyżej, ale były “nadrzędną” spółką dominującą (spółka, która znajduje się na samej górze grupy kapitałowej, ang. ultimate parent company) w grupie, która osiągnęła te progi w ostatnim roku obrotowym, za który zostało lub powinno zostać sporządzone skonsolidowane roczne sprawozdanie finansowe;
3. Przedsiębiorstwa, które zawarły lub są “nadrzędną” spółką dominującą grupy, która zawarła z niezależnymi spółkami zewnętrznymi umowy franczyzowe lub licencyjne w UE w zamian za opłaty licencyjne wynoszące ponad 22,5 mln EUR, jeżeli umowy te zapewniają wspólną tożsamość, wspólną koncepcję biznesową i stosowanie jednolitych metod prowadzenia działalności; oraz pod warunkiem, że spółka wygenerowała lub jest “nadrzędną” spółką dominującą w grupie, która w ostatnim roku obrotowym wygenerowała obrót netto w wysokości przekraczającej 80 mln EUR w skali światowej.

Kryterium dotyczące liczby pracowników nie ma zastosowania do przedsiębiorstw spoza UE, natomiast pozostałe warunki pozostają analogiczne.
 

Jak CSDDD wpłynie na sektor finansowy?
 

W stosunku do sektora finansowego zakres obowiązywania CSDDD jest ograniczony tj. obejmuje jedynie górny łańcuch działalności związany wewnętrznymi operacjami instytucji finansowych. W konsekwencji, główne działania polegające na świadczeniu usług finansowych obecnie znajdują się obecnie poza zakresem dyrektywy. Należy jednak zaznaczyć, że w treści preambuły CSDDD wprost wyrażono oczekiwanie w stosunku do instytucji finansowych dotyczące woluntarnego uwzględniania negatywnych skutków dla praw człowieka oraz środowiska i wykorzystywania swoich wpływów w celu oddziaływania na inne przedsiębiorstwa.

Warto jest również zwrócić uwagę na postanowienie CSDDD stanowiące o tym, że dwa lata po wejściu dyrektywy w życie, Komisja przedstawi raport dotyczący ewentualnej konieczności wprowadzenia dodatkowych wymagań dla firm świadczących usługi finansowe. Oznacza to, że niewykluczone jest wprowadzenie zapisów rozszerzających aktualnie obowiązujący zakres wymogów po stronie instytucji finansowych.
 

Co dalej?
 

Dyrektywa CSDDD została oficjalnie zatwierdzona przez Radę 24 maja 2024 r. Kolejnym krokiem będzie jej publikacja w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej – wejście w życie nastąpi dwudziestego dnia od takiej publikacji. Państwa członkowskie będą miały następnie dwa lata na transpozycję CSDDD do krajowych porządków ustawodawczych. W przypadku największych przedsiębiorstw objętych zakresem regulacji nowe obowiązki zaczną być wiążące już trzy lata po wejściu CSDDD w życie.

Autorka artykułu: Weronika Czekaj, Deloitte Legal