Overeenstemming bereikt over de Corporate Sustainability Due Diligence Directive

In veel opzichten kan de CSDDD worden beschouwd als het laatste stukje van een puzzel, met de Corporate Sustainable Reporting Directive (CSRD) en de EU-taxonomie die al van kracht zijn. In de komende weken zal de tekst moeten worden afgerond voordat deze formeel zal worden goedgekeurd door de Commissie Juridische Zaken en het Europees Parlement als geheel, evenals door de Raad (EU-regeringen) voordat deze in werking kan treden.

Bedrijven binnen het toepassingsgebied

De richtlijn is van toepassing op:

• In de EU gevestigde bedrijven en moederbedrijven van groepen met meer dan 500 werknemers en een wereldwijde omzet van meer dan 150 miljoen euro.
• In de EU gevestigde bedrijven en moederbedrijven van groepen met meer dan 250 werknemers en met een omzet van meer dan 40 miljoen euro indien ten minste 20 miljoen euro wordt gegenereerd in een van de beursgenoteerde sectoren met een hoog risico
• Niet-EU-bedrijven en moederbedrijven van groepen met een gelijkwaardige omzet in de EU. Voor de eerste drie jaar na de inwerkingtreding van de richtlijn wordt een overgangsperiode verwacht, wat betekent dat alleen niet-EU-ondernemingen en -groepen die na die periode een netto-omzet in de EU van ten minste 150 miljoen euro genereren, onder het toepassingsgebied vallen.

Financiële sector en het MKB

Een van de belangrijkste punten van meningsverschil tussen de Europese instellingen tijdens de trialoog was de opname (als geheel) van de financiële dienstensector. Als uitkomst van de onderhandelingen zullen de due diligence-verplichtingen in de richtlijn voorlopig grotendeels niet gelden voor de financiële sector. Wel is due diligence met betrekking tot de eigen activiteiten (upstream) vereist van de financiële sector. Daarnaast zullen de verplichtingen met betrekking tot klimaattransitieplannen (zie hieronder), net als alle andere ondernemingen die volledig onder het toepassingsgebied vallen, volledig van toepassing zijn op de financiële sector.

Kleine en middelgrote ondernemingen (MKB) zijn in beginsel uitgesloten van het toepassingsgebied van de CSDDD, behalve voor zover zij als onderdeel van een waardeketen moeten rapporteren aan een andere onderneming of groep die onder het toepassingsgebied valt. Voor die verplichtingen wordt verwacht dat specifieke steun voor het mkb (zoals algemene begeleiding, technisch advies en mogelijk zelfs financiële steun) beschikbaar zal worden gesteld.

Sustainability due diligence

De kern van de richtlijn is de verplichting voor bedrijven om due diligence op het gebied van mensenrechten en milieu uit te voeren. Een concept dat in 2011 werd geïntroduceerd door de UN Guiding Principles on Business and Human Rights en sindsdien een kernonderdeel is van de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen. Voortbouwend op deze normen bestaat due diligence op het gebied van duurzaamheid binnen de context van de CSDDD uit de volgende stappen:

• Het hebben van een due diligence-beleid en het integreren ervan in het bedrijfsbeleid en de procedures
• Neem passende maatregelen om feitelijke en potentiële nadelige gevolgen voor mensenrechten en milieu te identificeren, die voortkomen uit hun eigen activiteiten en uit hun zakelijke keten van activiteiten, waaronder de upstream zakenpartners van het bedrijf en gedeeltelijk de downstream activiteiten zoals distributie of recycling
• Passende maatregelen nemen om mogelijke negatieve effecten te voorkomen en te beperken, en om een einde te maken aan daadwerkelijke negatieve effecten. Dit betekent dat bedrijven verplicht zijn om in gesprek te gaan met de partij in de waardeketen die het dichtst bij de (potentiële) negatieve milieu- of mensenrechtenimpact ligt, en om hun macht en invloed in het kader van grote contracten te gebruiken om verandering teweeg te brengen. Alleen in een uiterst scenario moeten bedrijven zich volledig loskoppelen van de relevante partner in de waardeketen. Bedrijven moeten ook waar nodig sanering uitbetalen.
• Personen en organisaties de mogelijkheid bieden om klachten in te dienen wanneer zij legitieme zorgen hebben over feitelijke of potentiële negatieve gevolgen voor de mensenrechten en het milieu
• Periodieke beoordelingen van hun eigen activiteiten en maatregelen uitvoeren om de effectiviteit van de identificatie, preventie, mitigatie, beëindiging en minimalisering van de omvang van negatieve effecten op de mensenrechten en het milieu te monitoren.
• Communiceer jaarlijks publiekelijk over de due diligence. Voor bedrijven die ook onder de CSRD vallen, moet de rapportage plaatsvinden via het ESRS framework.

Ook zinvolle betrokkenheid bij de betrokken belanghebbenden (met inbegrip van een dialoog en raadpleging) zal deel uitmaken van het zorgvuldigheidsproces in het kader van de CSDDD.

Klimaattransitieplan

De CSDDD zal ook vereisen dat ondernemingen en groepen die onder het toepassingsgebied vallen (evenals in aanmerking komende ondernemingen in de financiële sector) een zogenaamd klimaattransitieplan vaststellen en uitvoeren. Dit plan moet ervoor zorgen dat het bedrijfsmodel en de strategie van het bedrijf verenigbaar zijn met de overgang naar een duurzame economie en met de beperking van de opwarming van de aarde tot 1,5 °C in overeenstemming met het Klimaatakkoord van Parijs. Het plan moet concrete doelstellingen en maatregelen bevatten die de waardeketens van het bedrijf naar klimaatneutraliteit zullen leiden in 2050, in stappen van vijf jaar, te beginnen in 2030. Daarnaast zal de CSDDD vereisen dat de inspanningen met betrekking tot het klimaattransitieplan onderdeel worden van het (management)beloningsbeleid van een onderneming.

Handhaving

In de CSDDD zal een tweeledig handhavingsmechanisme worden opgenomen. In de eerste plaats zal het administratief toezicht op de naleving worden uitgeoefend door een in elke lidstaat aan te wijzen toezichthoudende autoriteit. Deze toezichthoudende autoriteiten krijgen de bevoegdheid om administratieve boetes op te leggen tot 5% van de omzet van een onderneming. Ten tweede zal de CSDDD, wanneer zich een negatieve impact op het milieu of de mensenrechten voordoet, benadeelde partijen (al dan niet vertegenwoordigd door een vakbond of maatschappelijke organisatie) een basis bieden om (civielrechtelijke) gerechtelijke procedures te starten tegen elk bedrijf dat onder de CSDDD valt en deel uitmaakt van de waardeketen die de schade heeft veroorzaakt. De CSDDD zal de betrokken partijen verder ondersteunen door middel van beperkingen op het vereiste bewijsmateriaal, dwangmaatregelen en een mogelijke beschikking om de volledige proceskosten an de eisers te betalen.

Verband met het bestaande EU-regelgevingskader

Hoewel niet alle bedrijven die onder de CSRD vallen ook onder de CSDDD vallen, wordt duurzaamheid due diligence al genoemd in het ESRS-raamwerk onder de CSRD. Het is duidelijk vermeld dat de bevindingen van dit proces de dubbele materialiteitsbeoordeling moeten informeren en bedrijven moeten al informatie openbaar maken over hoe dit due diligence-proces wordt geïmplementeerd. De CSRD en ESRS leggen echter geen gedragsvereisten op in dat opzicht. Zodra de CSDDD van kracht wordt, zullen bedrijven moeten voldoen aan de eerder genoemde stappen. Met betrekking tot de EU Taxonomy Minimum Safeguards heeft het Platform voor Duurzame Financiën al aangegeven dat ‘als het CSDDD-voorstel wet wordt en een aanzienlijke overlap en afstemming met de normen van artikel 18 behouden blijft, naleving van de wet in de toekomst zou dienen als een surrogaat voor afstemming op artikel 18 met betrekking tot mensenrechten, inclusief arbeidsrechten door bedrijven'. 

En ook voor bedrijven die buiten de huidige reikwijdte van de CSDDD vallen, zal de definitieve goedkeuring van de richtlijn de verwachtingen voor due diligence op het gebied van mensenrechten en milieueffecten verder vormgeven, zoals vereist door vele andere normen en regelgevende initiatieven. Bovendien sluit de CSDDD naadloos aan bij de huidige en voorgestelde EU-wetgeving, zoals de Verordening ontbossingsvrije producten, de Verordening inzake conflictmineralen en de (concept) Verordening verbod op dwangarbeid: terwijl de CSDDD gericht is op het voorkomen van productie die schadelijke milieueffecten en mensenrechtenschendingen veroorzaakt, hebben de laatstgenoemde verordeningen tot doel te voorkomen dat producten die het resultaat zijn van dergelijke effecten op de EU-markt worden gebracht.

Hoe we u kunnen ondersteunen

Bij Deloitte ondersteunen we al jaren bedrijven bij het uitvoeren van due diligence op het gebied van mensenrechten en milieu. We hebben bedrijven geadviseerd over de toepasbaarheid van regelgeving en de gevolgen daarvan. We kunnen ondersteuning bieden bij alle onderdelen van het due diligence proces; van procesontwerp, via implementatie, tot beoordeling en rapportage. Neem contact op met onze collega's via onderstaande contactgegevens als u meer wilt weten.