Een klimaatadaptief Nederland vraagt om balans van maatregelen en bredere samenwerking

Rotterdam, 9 november 2023

De financiële sector kijkt naar de overheid om wet- en regelgeving aan te passen en publiek-private samenwerkingen te initiëren. Dit om de kansen voor de financiële sector te bevorderen om klimaatadaptatie te versnellen. Dat vraagt om een proactieve houding en bestuurlijk lef van zowel de overheid als de financiële sector. Gezamenlijk moeten zij de mogelijkheden bepalen voor efficiëntere samenwerking en hoe onderdelen van het totale kostenplaatje gefinancierd kunnen worden. Het rapport wordt vandaag, tijdens het jaarlijkse Nationaal Deltacongres, overhandigd aan Deltacommissaris Peter Glas door Liesbeth Mol, Chair Deloitte North South Europe en Geeke Feiter- van Heuvelen, Directeur Verbond van Verzekeraars.

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat Nederland zich moet aanpassen aan de gevolgen van extreem weer. Dat betekent dat we niet alleen maatregelen moeten nemen om verdere opwarming te voorkomen (klimaatmitigatie), maar ook klimaatadaptief moeten worden. Het onderzoek maakt het belang van een juiste balans tussen klimaatmitigatie en klimaatadaptatie inzichtelijk. Daarnaast heeft het de juiste partijen bij elkaar gebracht om zo concrete aanbevelingen te kunnen doen voor praktische vervolgstappen.

Belangrijkste bevindingen

•  Het financieren van klimaatadaptatie is complex. Businesscases worden overwegend beoordeeld op kortere termijn financiële risico’s en niet op langere termijn maatschappelijke meerwaarde.
•  Er is behoefte aan meer regie vanuit de overheid; een overkoepelende visie waaruit blijkt welk (economisch) perspectief er is, met heldere transitiepaden die leiden naar keuzes over bijvoorbeeld klimaatadaptief bouwen. Verder wordt er naar de overheid gekeken om wet- en regelgeving aan te passen en publiek-private samenwerkingen te initiëren.
•  Sociale ongelijkheid kan toenemen door de gevolgen van klimaatverandering. Dit blijkt onder andere uit verdiepende analyses met betrekking tot Rotterdam, vanwege haar specifieke ligging en relatie met water. Hier zijn hele woonwijken aan het einde van hun levensloop en bewoners zijn niet allemaal in staat om hun huizen klimaatadaptief aan te passen. Als samenleving is het belangrijk te waken voor een dergelijke tweedeling en te zorgen dat de klimaatrisico’s niet het grootst worden voor degenen met de minste draagkracht.

“Als kennis– en adviesorganisatie voelen ook wij de verantwoordelijkheid om samen met key stakeholders uit het publieke en private domein bij te dragen aan de grote transities, zoals klimaatadaptatie, die nodig zijn om onze wereld leefbaar te houden”, zegt Liesbeth Mol, Chair Deloitte North South Europe (NSE). “De concrete aanbevelingen uit ons rapport zijn samen met experts uit de financiële sector, overheidsinstellingen en wetenschap tot stand gekomen. Hiermee willen we tot acties aanzetten.”

Deltacommissaris Peter Glas: “Publiek-private samenwerking op het gebied van klimaatadaptatie is de sleutel tot succes. Het initiatief van Deloitte juich ik dan ook zeer toe. Door te leren van Limburg en Rotterdam en door de specifieke rol van de financiële sector te benadrukken, kunnen we samenwerking verbeteren en adaptatie versnellen. Dit rapport biedt waardevolle inzichten voor de toekomst, die helpen om Nederland AAA-Klimaatbestendig houden."

Belangrijkste aanbevelingen

• Het is belangrijk dat de overheid en financiële sector erkennen dat klimaatadaptatie een complexe opgave is, omdat belangen en doelen niet voor iedereen gelijk zijn. Daarnaast is er soms ook gebrek aan kennis en/of onbegrip over hoe het in een andere sector of organisatie werkt.
• De overheid moet meer duidelijkheid verschaffen over het totale kostenplaatje van een klimaatadaptief Nederland. Men kan de financiële sector vragen om bij de realisatie hiervan te ondersteunen.
  
• Kijk naar businessmodellen voor de lange termijn. Dit vraagt om vernieuwend leiderschap en lef aan zowel de kant van de overheid als aan de kant van het bedrijfsleven. Huidige financiële modellen gaan vaak over kortetermijnresultaten, die op winst worden gewaardeerd. Het advies is dan ook om te kijken naar het verbeteren van de leefkwaliteit, veiligheid en levensduur van Nederlanders. Omdat dit anders gekwantificeerd dient te worden, is het noodzakelijk om naar een langere termijn, van minimaal 25 jaar, te kijken.
  
• Als samenleving is het belangrijk te waken voor toename in sociale ongelijkheid en te zorgen dat de klimaatrisico’s niet worden afgewenteld op degenen die ze het minste kunnen verdragen. Door de gevolgen van klimaatverandering kan sociale ongelijkheid toenemen. Inwoners met meer financiële middelen zijn beter in staat adaptieve maatregelen te nemen, of te verhuizen naar een gunstigere regio, terwijl inwoners met minder financiële middelen dit niet kunnen.
  

Onderzoeksverantwoording

Dit onderzoek is opgezet vanuit de Deloitte Impact Foundation en vanuit een historische context. De lessen die Nederland in het verleden heeft geleerd helpen in het aanpassen aan extreem weer door klimaatverandering. Specifiek analyseerden de onderzoekers welke bijdrage de financiële sector nu al levert en welke kansen er nog liggen. Aan de hand van twee casussen is het onderzoek verdiept:

1. De watersnood in Limburg als meest recente casus, over hoe de samenleving was voorbereid, de afhandeling en de geleerde lessen, en
   
2. De stad Rotterdam, vanwege haar specifieke ligging en relatie met water, de bijbehorende risico's en de benodigde klimaatadaptatie.
   

Dit rapport is tot stand gekomen door deskresearch, inclusief jaarverslagen van financiële instellingen, en kwalitatieve interviews met experts uit de financiële sector, overheidsinstellingen en wetenschap en kan gelezen worden als een breed gedragen rapport. Het is geen wetenschappelijk onderzoek maar heeft als doel de urgentie van klimaatadaptatie te verhogen, partijen bij elkaar te brengen en concrete aanbevelingen te doen voor praktische vervolgstappen richting een klimaatadaptief Nederland. Om de juiste inhoud en kwaliteit te borgen is Deloitte tijdens de totstandkoming van het rapport ondersteund door partijen uit zowel de private als publieke sector, met financiële expertise en kennis op het gebied van klimaatadaptatie.