Urgente Zaken: aflevering 'Hoe Volkshuisvesting het woningtekort aanpakt'

Op de twintigste verdieping van het Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, met uitzicht op de zee, daar vindt de ontmoeting plaats. Het gesprek ging over het woningtekort in Nederland, het ontstaan ervan, de verschillende aanpakken om het op te lossen en kansen die we de komende jaren kunnen proberen te verzilveren.

Er werd teruggeblikt, hoe we na de Tweede Wereldoorlog door grote inspanningen 100.000 woningen per jaar wisten te bouwen. En hoe we dat eind vorige eeuw geleidelijk kwijt raakten, door de vastgoed- en kredietcrisis, maar vooral door een terugtredende overheid en het teveel over te laten aan de markt.

Toch ging het gesprek met name over nu en straks. Als top drie van de huidige knelpunten noemt Kuijpers: te weinig plekken en plannen, langdurige besluitvorming en sterk belemmerende randvoorwaarden — denk aan netcongestie en stikstof, maar ook gebrek aan capaciteit bij gemeenten, provincies en marktpartijen. Beiden benoemen wat we kunnen leren van de stichting Uitvoeringsorganisatie Versnelling Tijdelijke Huisvesting, die zich sterk maakte voor 'flexbouw' en binnen een paar weken op poten gezet werd om met toegewijde teams daadwerkelijk de realisatie te versnellen met succes.

Lessen voor de toekomst die Middelkoop en Kuijpers trekken: er is behoefte aan nieuwe vormen van opdrachtverlening, zoals het Rijksvastgoedbedrijf dat zelf tweeduizend flexwoningen bestelde zonder nog een definitieve exploitant of locatie te hebben. Een goed initiatief met als vervolg dat corporaties gezamenlijk een aanbesteding organiseerden.

Ook ging het over de verhuurdersheffing die corporaties jarenlang moesten betalen waardoor hun inzet ging krimpen — maar die nu weer beginnen te investeren in verduurzaming én in nieuwbouw. Over de nieuwe directie Realisatie Woningbouw. En over goede intiatieven als de recente Woontop, waar alle partijen elkaar spraken en afspraken maakten. "Kijk ook naar de Vinex-aanpak, waarin intensieve publiek-private samenwerking leidde tot grootschalige nieuwbouw. Toen was er veel vertrouwen tussen overheid en markt. Dat zullen we weer nodig hebben."  "Als we die daadkracht de komende jaren weten vast te houden in de uitvoering, kunnen we een heel eind komen."

Speerpunten die genoemd worden om het woningtekort effectief aan te pakken: vol inzetten op resultaatgerichte publiek-private samenwerking, juist ook in de uitvoering, en niet teveel eisen stapelen voor nieuwe projecten. En het wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting, dat de overheid opnieuw de regie in handen geeft.

Tot slot een mooi voorbeeld dat naar voren kwam. Een project in Rijnmond waar een kalender is gemaakt, met op elk van de 365 dagen een persoonlijk verhaal. Van mensen die een woning zoeken, starters, maar ook mensen die scheiden, of van wie de huur is opgezegd. "Mensenlevens staan stil. Soms jarenlang. Voor díe mensen doen we het."

Meer lezen over de kansen om de woningmarkt verder te stimuleren? Over de knelpunten én de oplossingen? Ontdek welke stappen we nu al kunnen zetten in het artikel Aanpak woningtekort: Begint met regievoering, verbinding en vereenvoudiging.