De overstap naar duurzame energie zorgt voor een sterke groei in de vraag naar elektriciteit. Hoewel groene stroom een belangrijk onderdeel is van onze toekomst (naast energie-efficiëntie, waterstof en andere zaken), kan de huidige infrastructuur van het Nederlandse elektriciteitsnet deze groei nauwelijks bijhouden. Netcongestie – een gebrek aan capaciteit in het transport- en distributienetwerk van elektriciteit – vormt een grote uitdaging voor de energietransitie. In dit artikel kijken we naar innovatieve oplossingen en strategieën die worden ontwikkeld door netbeheerders, bedrijven en technologiedeskundigen. Deloitte ondersteunt deze transitie door samenwerking te stimuleren en datagedreven oplossingen te bieden om netcongestie aan te pakken en te bouwen aan een toekomstbestendig en veerkrachtig energiesysteem.
Belangrijkste inzichten over netcongestie
Van stabiliteit naar wendbaarheid in netbeheer
Netbeheerders hebben zich jarenlang gericht op stabiliteit: hun taak was het leveren van betaalbare en betrouwbare energie. Maar volgens Laurens Petten, Strategy Partner bij Deloitte, vraagt de huidige uitdaging – het grootschalig uitbreiden van het elektriciteitsnet – om een totaal andere aanpak.
"Netbeheerders zijn gewend om betrouwbaarheid te leveren, maar de huidige noodzaak om netwerken massaal uit te breiden vraagt om een heel andere manier van werken."
Laurens Petten - Partner Strategie bij Deloitte
Dit brengt grote uitdagingen met zich mee. Er is niet alleen een tekort aan aannemers en materialen, ook interne processen en organisatieculturen zijn vaak niet voorbereid op deze veranderingen. Om Nederland op grote schaal te elektrificeren, moeten netbeheerders ingrijpende transformaties doorvoeren.
Tijdelijke oplossingen als overbrugging
Om de druk op korte termijn te verlichten zetten netbeheerders en bedrijven in op creatieve oplossingen om netcongestie tegen te gaan.
"Een veelbelovend initiatief is het Group Transport Agreement, dat het mogelijk maakt om deelnemers om hun vervoersbehoeften op elkaar af te stemmen en te optimaliseren."
Nikoo Delgoshaie - Sector Leader, Power, Utilities & Renewables
Ook delen industrieterreinen steeds vaker elektrische aansluitingen om samen meer capaciteit te creëren – een aanpak die voorheen niet werd aangemoedigd.
Hoewel deze oplossingen tijdelijk verlichting bieden, zijn ze zelden een structurele oplossing voor de complexe uitdagingen van netcongestie. Laurens noemt een koelhuis dat op piekmomenten de temperatuur verhoogt van -18 naar -12 graden Celsius om zo stroom door te sluizen naar omliggende bedrijven. In ruil daarvoor ontvangt het bedrijf een vergoeding van zijn buren. “Een slimme oplossing,” zegt Laurens, “maar het feit dat dit nieuws is, laat zien hoe uitzonderlijk zulke maatregelen nog zijn.” Dit soort initiatieven benadrukt de creativiteit van de markt, maar ook de noodzaak van duurzame, grootschalige oplossingen.
Geïntegreerde waardeketens als sleutel tot verandering
Om betrouwbaar netbeheer te combineren met de nodige vernieuwing, is samenwerken binnen geïntegreerde waardeketens cruciaal. Deze aanpak helpt netbeheerders bij het beter beheren van de transformaties die nodig zijn om netcongestie op te lossen.
“Blijven innoveren is essentieel,” benadrukt Roy Seton, partner bij Deloitte. “Netbeheerders kunnen alleen efficiënt werken door de nieuwste technologieën te integreren in hun dagelijkse processen.” Maar het gaat verder dan interne verbeteringen: samenwerken met externe partijen, zoals ontwikkelaars van batterijtechnologie, is minstens zo belangrijk om capaciteit en betrouwbaarheid te vergroten.
“Investeren in personeel, technologie en externe samenwerkingen is onmisbaar,” voegt Laurens toe. Hij wijst erop dat veel veranderingen nu nog in aparte teams of afdelingen worden opgepakt, terwijl sommige netbeheerders al stappen zetten richting een meer geïntegreerde aanpak. “Een geïntegreerde waardeketen vraagt om een cultuuromslag bij organisaties die lang op stabiliteit gericht waren. Zonder sterke, geïntegreerde waardeketens komen de broodnodige veranderingen simpelweg niet snel genoeg van de grond.”
Belangrijkste focuspunten voor organisatieverandering
Deze focusgebieden helpen organisaties zich aan te passen en effectief te presteren in de energietransitie. Ze vragen om een aanpak op diverse niveaus binnen de organisatie en om samenwerking met partners, van gemeenten tot aannemers, als onderdeel van geïntegreerde waardeketens.
Slimme datagedreven inzichten voor gerichte netuitbreidingen
Datagedreven technologie is onmisbaar voor het aanpakken van netcongestie. Het biedt netbeheerders de mogelijkheid om vraag en aanbod bijna real-time te monitoren en te voorspellen, en potentiële knelpunten tijdig te signaleren. Omdat klanten steeds vaker ook kleine energieproducenten zijn, vraagt netwerkbeheer om een flexibelere en innovatievere aanpak. “Voortdurende innovatie is cruciaal om netcongestie effectief aan te pakken,” zegt Laurens. “Alleen door de nieuwste technieken in het dagelijks werk te integreren, kunnen netbeheerders echt efficiënt opereren.”
Traditionele voorspellingsmodellen voldoen vaak niet meer, legt Laurens uit. Nieuwe modellen, zoals die van Deloitte’s ElectrifiedGrid, combineren macro-economische data met het verbruikspatroon van individuele klanten. Met deze tools krijgen netbeheerders beter inzicht in vraagtrends, waardoor ze mogelijke knelpunten sneller kunnen lokaliseren en strategische keuzes kunnen maken.
Het ElectrifiedGrid-systeem wordt al succesvol toegepast door Fluvius, een Belgische multi-utility DSO. Hiermee kunnen vraagpieken worden voorspeld en kan buffercapaciteit efficiënter worden benut. Roy vult aan: “Met datagedreven technologie kunnen we zien wanneer pieken ontstaan en bepalen welke maatregelen nodig zijn. Dit zorgt voor een betere benutting van buffers en kortere wachttijden voor nieuwe aansluitingen.”
"Met data-gedreven technologie kunnen we voorspellen wanneer pieken zullen optreden en bepalen welke acties nodig zijn om ze te beheren, waardoor we de buffercapaciteit optimaliseren en de wachttijden voor nieuwe aansluitingen verkorten."
Roy Seton - Partner bij Deloitte
Data-analyse en AI: de voordelen in de strijd tegen netcongestie:
ElectrifiedGrid: een slimme, datagedreven aanpak
Met deze aanpak bieden data-analyse en AI een krachtige, toekomstbestendige oplossing voor netcongestie.
Slimme technologie en vraagbundeling voor blijvende impact op het elektriciteitsnet
Voor duurzame oplossingen is samenwerking tussen netbeheerders, grote energieverbruikers en technologie-innovators onmisbaar. Laurens legt uit dat energie-intensieve bedrijven, zoals de zware industrie, vaak tijdelijke oplossingen bedenken om netcongestie te verminderen. De echte uitdaging ligt echter in het opschalen van deze initiatieven naar structurele oplossingen. “Ook al werken netbeheerders hard aan capaciteitsuitbreiding en het aanpakken van problemen, netcongestie zal niet volledig verdwijnen. Grote bedrijven die willen elektrificeren, moeten zelf ook stappen zetten, zoals het optimaliseren van hun energieverbruik en samenwerken met ‘buren’ om hun energievraag te bundelen,” benadrukt hij.
Samenwerking binnen de energiesector is daarbij essentieel. Bedrijven met een hoge energievraag kunnen hun afhankelijkheid van het net verkleinen door slimme technologieën in te zetten, zoals geavanceerde energiebuffers, en door hun energie-intensieve processen flexibeler te maken. Zo kunnen ze beter inspelen op de beschikbaarheid van duurzame energiebronnen. Nikoo voegt daaraan toe: “Er is nog steeds veel overcapaciteit in het netwerk, omdat aansluitingen doorgaans zijn ontworpen op basis van piekverbruik.” Door energievraag te bundelen, helpen grote verbruikers niet alleen zichzelf, maar ook netbeheerders om de druk op het net te verlichten.
Daarnaast kan het slimmer inzetten van buffercapaciteit met behulp van data en strategische samenwerkingen dure uitbreidingen voorkomen. Roy legt uit: “Als we het netwerk beter monitoren en nauwkeuriger kunnen voorspellen waar en wanneer pieken ontstaan, kunnen we de bestaande infrastructuur optimaal benutten. Zo kunnen we de schaarse middelen inzetten waar ze het hardst nodig zijn.”
Snelle oplossingen voor minder netbelasting en een duurzame energietoekomst
Met deze praktische maatregelen kan de druk op het elektriciteitsnet snel worden verlicht, terwijl we tegelijkertijd stappen zetten richting een duurzamer energiesysteem.
Met deze oplossingen verlichten we niet alleen de netbelasting, maar versnellen we ook de overgang naar een duurzame energievoorziening.