Ondernemen in volatiele tijden: het juridisch kader als enabler

Lopende contracten werden vaak aan de vooravond van of zelfs lang vóór de huidige volatiele tijden ondertekend. Ondernemers voelen zich met de rug tegen de muur gezet wanneer op vandaag uitvoering gegeven moet worden aan contracten met daarin achterhaalde vaste prijzen. Evenwel mag u in zo’n situatie niet vergeten om eerst en vooral de effectieve rechtspositie in deze contracten grondig te onderzoeken. Vaak bieden deze een aantal uitwegen, in de vorm van bijvoorbeeld indexatieclausules of prijsherzieningsformules, clausules rond de doorrekening van gestegen kosten, verplichte heronderhandeling wegens overmacht of hardship enz. Het is als ondernemer van belang te weten wat uw rechtspositie is en welke wapens u juridisch in handen hebt om hieraan het hoofd te bieden.

Ook als de juridische opties beperkt zijn, kan onderhandelen mogelijk nog een uitweg bieden. Iedereen wordt geconfronteerd met de huidige moeilijke tijden en vaak kunt u op enig begrip rekenen van uw klant of contractspartner. Halsstarrig vasthouden aan de huidige afspraken is niet echt constructief voor de verdere commerciële relatie. Kijk alvast vooruit, bepaalde toegiften op vandaag kunnen misschien de brug slaan naar mooie toezeggingen rond toekomstige deals.

Een verwittigd ondernemer leert zijn lessen uit de onzekerheid en beseft meer dan ooit dat afspraken voldoende gedocumenteerd moeten worden. De tijden van blindelings ondertekenen wat een contractspartij voorlegt en hopen op het beste, zijn voorgoed voorbij. Contract templates moeten aangepast worden om het hoofd te bieden aan onvoorspelbare prijzen, toeleveringsissues of de verminderde kredietwaardigheid van de betrokken stakeholders. Als er iets positiefs is aan de huidige volatiele tijden, dan is het dat elke onderneming nu volop het momentum kan aangrijpen om meteen ook de recente wetswijzigingen mee te implementeren in het aangepaste contractproces. We denken hierbij onder andere aan de B2B-wetgeving, het nieuwe verbintenissenrecht (vanaf 1 januari 2023), wetgeving rond bedrijfsgeheimen, de gewijzigde wet betalingsachterstand enz.

Gelukkig houden bepaalde van deze wetswijzigingen ook opportuniteiten in, zoals de vernieuwde betalingstermijnen die een betere cashflow in de hand moeten werken. In het bijzonder zijn kmo’s vaak het slachtoffer van ellenlange betalingstermijnen, gezien zij denken minder onderhandelingsruimte te hebben ten opzichte van grotere ondernemingen en multinationals. Sinds 1 februari 2022 is de wettelijke regeling rond betalingstermijnen aangepast en de bescherming uitgebreid:

• Als algemene regel en wanneer niets anders is overeengekomen, geldt tussen ondernemingen nog steeds een betalingstermijn van 30 dagen  vanaf ontvangst van de factuur of de goederen of diensten.
• Deze betalingstermijn kan maximaal contractueel verlengd worden tot 60 dagen. Een langere termijn is niet meer geldig, dergelijk beding is nietig en de betalingstermijn wordt in dat geval herleid naar 30 dagen.
• Waar de vroegere wetgeving enkel gold in het voordeel van kmo’s, heeft de wetgever het toepassingsgebied nu uitgebreid naar alle ondernemingen in hun onderlinge verhoudingen.
• Deze regels zijn van toepassing op alle overeenkomsten naar Belgisch recht, en gelden dus ook ten aanzien van buitenlandse ondernemingen wanneer Belgisch recht van toepassing is op de rechtsverhouding.

Langetermijnvisies en strategieën scherpstellen bleek nog nooit zo relevant te zijn. Sommige bedrijven kunnen heel concrete maatregelen nemen: het aanleggen van een grotere stock, een lokale leverancier zoeken als tactiek in het licht van de deglobalisatie, of volop inzetten op diversificatie. Anderen ondernemingen herbekijken hun revenue model, onderzoeken pistes in het as-a-service business model of exploreren ecosystemen. Nog anderen gaan dan weer nadenken over verticale integraties, partnerships of consolidaties die mogelijk nooit eerder als scenario werden overwogen. Maar in alle onzekere tijden blijven gelukkig bepaalde zekerheden steeds overeind. En dat is: start klein. Kleine wijzigingen in uw contracten en contractvoering, als begin van een betere wapening voor de toekomst.