Is trouwen nog nodig om elkaar te beschermen?
In onze huidige samenleving lijken alsmaar meer koppels ervoor te kiezen om niet meer in het huwelijksbootje te stappen, in tegenstelling tot vroeger waarbij resoluut voor het huwelijk werd gekozen. Als argument wordt vaak aangehaald dat huwen of samenwonen praktisch op hetzelfde neerkomt, maar is dat wel correct?
Het klopt dat de verschillen op fiscaal vlak (inkomstenbelasting, schenk- en erfbelasting) relatief beperkt zijn, mits het vervullen van bepaalde voorwaarden en termijnen. Op andere gebieden bestaan er echter grotere verschillen die een belangrijke invloed kunnen hebben op de partners. Koppels kunnen hun relatie juridisch vormgeven op drie verschillende manieren: het huwelijk, de wettelijke samenwoning of de feitelijke samenwoning.
Het huwelijk biedt daarbij de ruimste bescherming. Als gehuwde partner geniet u van een volwaardig erfrecht, waarbij –behoudens afwijkende afspraken- de langstlevende in principe het vruchtgebruik op de helft van het gemeenschappelijk of onverdeeld vermogen en de eigen goederen van de eerststervende erft. Deze bescherming is daarenboven het meest uitgebreid, aangezien de langstlevende in elk geval recht heeft op een minimum erfdeel, zijnde de gezinswoning in vruchtgebruik of de helft van de nalatenschap. Enkel indien er kinderen zijn uit een vorige relatie kan hiervan afgeweken worden.
Indien u ervoor kiest om niet in het huwelijksbootje te stappen, kan u nog steeds een beperkte bescherming genieten indien een verklaring van wettelijke samenwoning afgelegd wordt. De wettelijk samenwonende partner erft namelijk het vruchtgebruik op de gezinswoning en de inboedel, maar deze bescherming kan wel eenzijdig ontnomen worden.
De meest flexibele samenlevingsvorm is de feitelijke samenwoning, aangezien u hiervoor geen formaliteiten hoeft te vervullen. Dit heeft dan wel als keerzijde dat feitelijk samenwonende partners niet erven van elkaar en er geen bijzondere bescherming is voor de langstlevende partner met betrekking tot de gezinswoning.
Naast het wettelijk vastgelegde minimum kunnen gehuwde partners opteren om elkaar meer toe te kennen in het huwelijkscontract of bij testament, rekening houdend met de rechten van eventuele kinderen. Ook voor ongehuwde partners kan een samenlevingscontract of een testament worden opgesteld voor bijkomende bescherming. Hierbij geldt als aandachtspunt dat een testament steeds eenzijdig wijzigbaar is; dit in tegenstelling tot een huwelijkscontract of samenlevingscontract. De zaken waarover u absolute zekerheid wenst, legt u dus bij voorkeur vast in een huwelijkscontract of samenlevingscontract, al dan niet in combinatie met een testament.