Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów i import usług

Faktura od zagranicznego kontrahenta w JST

Wraz z postępującą globalizacją i rozwojem e-handlu jednostki samorządu terytorialnego (JST) coraz częściej nabywają towary i usługi od kontrahentów z zagranicy. Warto pamiętać, że taki zakup może wiązać się z szeregiem obowiązków w VAT po stronie JST związanych na przykład z rejestracją jako podatnik VAT UE, złożeniem deklaracji podsumowującej VAT-UE czy ustaleniem kursu waluty właściwego do przeliczenia ceny na złote. Z naszej praktyki wynika, że do najczęściej występujących w JST tego typu transakcji należą wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT) oraz import usług.

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów

JST zasadniczo posiadają status czynnego podatnika VAT, jeśli więc towary zakupione od przedsiębiorcy zostaną przemieszczone z innego niż Polska państwa członkowskiego UE do kraju, gdzie będą służyć prowadzonej przez JST działalności gospodarczej, taka transakcja w myśl ustawy o podatku od towarów i usług (ustawa o VAT) będzie stanowić WNT i powinna zostać opodatkowania VAT w Polsce.

Na gruncie ustawy o VAT pod pojęciem WNT rozumie się nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz. WNT wystąpi jednak wówczas, gdy nabywca oraz dostawca mają określony status, tzn. nabywca jest podatnikiem VAT lub podatnikiem podatku od wartości dodanej a nabywane towary mają służyć działalności gospodarczej podatnika lub nabywcą jest osoba prawna niebędąca podatnikiem, o którym mowa powyżej, zaś dostawcą towarów jest podatnik VAT lub podatnik podatku od wartości dodanej. Status nabywcy i dostawcy jest jednak bez znaczenia dla nabycia nowych środków transportu, bowiem wówczas WNT wystąpi zawsze.

Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów na potrzeby realizacji zadań własnych

Przepisy ustawy o VAT przewidują jednak szereg sytuacji, w których nabycie towarów nie będzie stanowić WNT. W przypadku JST warto zwrócić uwagę na wyjątek dotyczący nabyć dokonywanych przez osoby prawne niebędące podatnikami VAT. WNT nie występuje, gdy dotyczy towarów nabywanych przez osoby prawne niebędące podatnikami, jeżeli całkowita wartość WNT na terytorium kraju nie przekroczyła w trakcie bieżącego roku podatkowego ani w trakcie roku poprzedniego kwoty 50.000 zł. Towarami tymi nie mogą być jednak wyroby akcyzowe czy wspomniane już wcześniej nowe środki transportu. Jednocześnie ustawa nie wyklucza możliwości dobrowolnego zadeklarowania wspomnianych nabyć jako WNT poprzez złożenie naczelnikowi urzędu skarbowego pisemnego oświadczenia o takim wyborze (co w praktyce oznaczać będzie złożenie zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R) albo przez podanie dokonującemu dostawy towarów numeru VAT UE.

Powstaje zatem pytanie czy JST zarejestrowana jako podatnik VAT czynny, gdyż w pewnym zakresie swoich czynności wykonuje samodzielnie działalność gospodarczą, nabywając towary od kontrahentów unijnych na potrzeby realizacji zadań własnych wpisuje się w definicję „osoby prawnej niebędącej podatnikiem”? Jak wynika z wydawanych przez Dyrektora KIS interpretacji indywidualnych odpowiedź na tak postawione pytanie może być twierdząca (por. interpretacja z 19 kwietnia 2017 r., sygn. 3063-ILPP1-3.4512.73.2017.2.KB oraz z 21 sierpnia 2017 r., sygn. 0112-KDIL1-3.4012.228.2017.1.PR). W tym przypadku JST dokonując nabycia wewnątrzunijnego nie działałaby w charakterze podatnika VAT, lecz w charakterze organu władzy publicznej. Dopóki więc łączna wartość zakupionych przez tą JST w UE towarów (od podmiotu będącego podatnikiem VAT lub podatnikiem podatku od wartości dodanej) nie przekroczy wskazanego w ustawie limitu, obowiązek wykazania WNT generalnie nie powstanie. Przykładowo zatem zakup przez jednostkę oświatową JST od kontrahenta unijnego pomocy edukacyjnych, które będą wykorzystywane wyłącznie na cele związane z edukacją publiczną, zasadniczo nie powinien powodować obowiązku wykazania WNT przez JST. Z uwagi na złożoność omawianej materii oraz szereg nasuwających się wątpliwości interpretacyjnych naszym zdaniem zasadnym byłoby jednak potwierdzenie braku obowiązku wykazania WNT w drodze wniosku o wydanie interpretacji w indywidualnej sprawie.

W praktyce śledzenie wartości dokonywanych przez JST z UE nabyć może utrudniać fakt, że zakupy są realizowane niezależnie przez różne jednostki organizacyjne objęte centralizacją rozliczeń VAT z JST.

Import usług

W przypadku tzw. importu usług kwestia prawidłowego rozliczenia VAT z tytułu transakcji z zagranicznym kontrahentem wydaje się być bardziej skomplikowana. W świetle przepisów ustawy o VAT, import usług występuje w sytuacji łącznego spełnienia szeregu wskazanych w tej ustawie warunków.

Podstawowe znaczenie dla prawidłowego rozliczenia podatku VAT w przypadku nabycia usług od podmiotów zagranicznych ma ustalenie miejsca świadczenia danej usługi, ponieważ od poprawności określenia tego miejsca zależeć będzie stwierdzenie czy usługa powinna podlegać opodatkowaniu VAT w Polce. Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 28b ust. 1 ustawy o VAT w przypadku usług realizowanych na rzecz podatnika miejscem świadczenia usług jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej. Niemniej zasada ta doznaje wielu wyjątków. Warto zwrócić uwagę, że na potrzeby ustalania miejsca świadczenia usług ustawa o VAT wprowadza drugą definicję podatnika. W myśl art. 28a pkt 1 tej ustawy na potrzeby stosowania Rozdziału 3. Miejsce świadczenia przy świadczeniu usług Działu V ustawy o VAT pod pojęciem podatnika rozumie się:

a) podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,

b) osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej.

Biorąc pod uwagę fakt, że JST w pewnym zakresie wykonuje samodzielnie działalność gospodarczą, a tym samym może zostać uznana za podatnika w rozumieniu ww. przepisu i miejscem świadczenia usług nabytych od zagranicznego kontrahenta będzie Polska, JST może być zobowiązana do rozpoznania importu usług i opodatkowania ich na terytorium kraju.