Chuyển đổi số, chuyển đổi xanh: Làm mới động lực phát triển doanh nghiệp

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang chuyển mình mạnh mẽ, hai quá trình này không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là “chìa khóa” mở ra động lực tăng trưởng mới cho doanh nghiệp.

Theo ông, đâu là những thách thức lớn nhất khiến doanh nghiệp Việt Nam buộc phải tìm kiếm động lực tăng trưởng mới?

Có thể thấy doanh nghiệp Việt Nam hiện nay đang đối diện đồng thời nhiều thách thức lớn.

Thứ nhất, bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt khi các tập đoàn đa quốc gia với lợi thế về vốn, công nghệ và quản trị đang thâm nhập sâu vào thị trường nội địa. Thứ hai, áp lực từ các chuẩn mực quốc tế về phát triển bền vững và xanh hóa đang gia tăng, đặc biệt khi các thị trường xuất khẩu lớn như EU hay Mỹ áp dụng cơ chế thuế carbon và các yêu cầu minh bạch chuỗi cung ứng. Thứ ba, biến động kinh tế, địa chính trị toàn cầu làm chuỗi cung ứng thay đổi, và dù có tạo ra cả rủi ro lẫn cơ hội thì doanh nghiệp Việt Nam sẽ dễ rơi vào thế bị động nếu thiếu sự chuẩn bị. Thứ tư, khoảng cách về năng lực số, quản trị và nhân lực so với các nền kinh tế trong khu vực vẫn còn lớn, khiến khả năng bắt nhịp xu thế mới bị hạn chế.

Theo quan sát của Deloitte, một trong những thách thức lớn nhất lại nằm ở việc nhiều doanh nghiệp chưa xây dựng được tầm nhìn chiến lược đủ dài hạn và thiếu nguồn lực để triển khai các chương trình chuyển đổi quy mô lớn. Nếu không nhanh chóng vượt qua những điểm nghẽn này, doanh nghiệp Việt Nam sẽ rất dễ bị thu hẹp không gian tăng trưởng trong giai đoạn 5 đến 10 năm tới.

Ông có thể chia sẻ một câu chuyện thực tiễn cho thấy chuyển đổi số hoặc chuyển đổi xanh đã giúp doanh nghiệp bứt phá thế nào?

Thực tế cho thấy những doanh nghiệp đi sớm trong hành trình chuyển đổi số hoặc chuyển đổi xanh đều tạo ra khác biệt rõ rệt.

Một ví dụ điển hình là trường hợp Telkomsel – nhà cung cấp viễn thông lớn nhất Indonesia. Doanh nghiệp này đã hợp tác với Deloitte để triển khai tự động hóa quy trình bằng robot (Robotic Process Automation), nhờ đó mỗi tháng xử lý được hàng nghìn hóa đơn mà trước đây cần rất nhiều nhân sự. Doanh nghiệp cũng cắt giảm tới 90% số giờ làm thêm, đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng và gia tăng tính chính xác ghi nhận doanh thu của doanh nghiệp hoặc chí phí của người dùng.

Ở lĩnh vực chuyển đổi xanh, Deloitte cũng đã hỗ trợ một tập đoàn sản xuất lớn tại Thái Lan thông qua chương trình Greenhouse Singapore, giúp họ xây dựng hệ thống KPI về môi trường, đo lường và báo cáo phát thải theo chuẩn quốc tế, từ đó đáp ứng các yêu cầu khắt khe của thị trường xuất khẩu.

Chuyển đổi số giúp doanh nghiệp tối ưu vận hành, khai thác dữ liệu và mở ra mô hình kinh doanh mới, trong khi chuyển đổi xanh lại là yêu cầu bắt buộc từ thị trường và khách hàng toàn cầu. Những ví dụ trên cho thấy chuyển đổi số và chuyển đổi xanh không còn là lựa chọn mà là động lực cốt lõi để doanh nghiệp vừa nâng cao hiệu quả hoạt động, vừa khẳng định vị thế cạnh tranh bền vững trên thị trường.

Tôi nhận thấy hai xu thế này bổ trợ cho nhau: công nghệ số giúp đo lường và minh bạch hóa chỉ số xanh, còn xanh hóa thúc đẩy doanh nghiệp đẩy nhanh ứng dụng công nghệ số. Chính vì vậy, đây là hai con đường song hành, không thể đảo ngược nếu doanh nghiệp muốn duy trì sức cạnh tranh bền vững.

Ở góc độ chiến lược, doanh nghiệp Việt Nam cần bắt đầu từ đâu để tận dụng cơ hội từ hai hành trình chuyển đổi này?

Ở góc độ chiến lược, điều quan trọng nhất là doanh nghiệp cần xác định tầm nhìn và ưu tiên dài hạn, thay vì coi chuyển đổi số hay chuyển đổi xanh là những dự án đơn lẻ. Thứ hai, doanh nghiệp cần đánh giá hiện trạng đo lường tác động về các vấn đề môi trường - xã hội để nắm bắt các rủi ro và cơ hội về phát triển bền vững. Trên cơ sở đó, việc thứ ba cần thực hiện là đánh giá năng lực hiện tại về công nghệ, quản trị, tài chính và nhân sự để biết mình đang ở đâu, từ đó xây dựng lộ trình phù hợp. Thứ tư, doanh nghiệp cần bắt đầu bằng những sáng kiến có tác động rõ rệt và dễ đo lường, ví dụ số hóa quy trình lõi hoặc triển khai hệ thống quản lý năng lượng để tạo niềm tin và động lực nội bộ.

Chúng tôi thấy rằng thành công sẽ đến khi có sự cam kết mạnh mẽ từ lãnh đạo cấp cao, đồng thời huy động hệ sinh thái đối tác, từ công nghệ, tài chính đến tư vấn để đi cùng trên chặng đường này. Như vậy, doanh nghiệp không chỉ tận dụng được cơ hội tăng trưởng mới mà còn tạo nền tảng cạnh tranh bền vững trong giai đoạn 5-10 năm tới.

Trong 5–10 năm tới, đâu là những xu thế mới mà ông cho rằng sẽ định hình lại mô hình tăng trưởng của doanh nghiệp Việt Nam?

Trong 5–10 năm tới, mô hình tăng trưởng của doanh nghiệp Việt Nam sẽ được định hình lại bởi một mệnh lệnh chiến lược: chuyển đổi kép, tức là sự hội tụ của chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Chúng tôi nhìn nhận điều này qua ba lăng kính chính.

Thứ nhất, đó là sự tái cấu trúc mô hình kinh doanh dựa trên dữ liệu. Thay vì chỉ là các công cụ, AI và Big Data đang trở thành tài sản chiến lược. Các doanh nghiệp thành công sẽ không bán sản phẩm mà bán các giải pháp được cá nhân hóa, tối ưu vận hành theo thời gian thực và tạo ra doanh thu từ chính dữ liệu họ sở hữu.

Thứ hai, ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) sẽ trở thành một đòn bẩy cạnh tranh và là một chiến lược về vốn. Các tiêu chuẩn xanh không còn là rào cản chi phí mà là "tấm vé" để tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Quan trọng hơn, đây là chìa khóa để tiếp cận các dòng vốn xanh và công cụ tài chính bền vững đang ngày càng chiếm ưu thế.

Thứ ba, vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu sẽ được nâng cao. Chiến lược ‘China+1’ không chỉ mang ý nghĩa về việc dịch chuyển sản xuất mà còn có giá trị trong việc tìm kiếm một mắt xích thông minh và bền vững. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp Việt Nam phải minh bạch hóa chuỗi cung ứng bằng công nghệ số và tuân thủ các tiêu chuẩn sản xuất xanh như một yêu cầu bắt buộc.

Chúng tôi nhận thấy những doanh nghiệp tiên phong kết hợp cả chuyển đổi số và chuyển đổi xanh ngay từ bây giờ sẽ có lợi thế vượt trội: họ không chỉ nâng cao hiệu quả vận hành mà còn xây dựng được thương hiệu bền vững, đủ sức cạnh tranh trên sân chơi khu vực và toàn cầu. Đây là nền tảng để định hình mô hình tăng trưởng mới cho thập kỷ tới.

Ông có khuyến nghị gì cho các lãnh đạo doanh nghiệp để biến thách thức hiện tại thành lợi thế cạnh tranh bền vững?

Thách thức hôm nay không chỉ là phép thử về khả năng ứng phó mà còn là cơ hội để doanh nghiệp tái định vị chiến lược và khẳng định vị thế mới. Lãnh đạo doanh nghiệp cần nhìn nhận thách thức như một động lực thay đổi tất yếu thay vì rào cản phải né tránh; chuyển đổi là một đầu tư chiến lược với lợi ích lâu dài và bền vững thay vì là một khoản chi phí tốn kém làm giảm lợi nhuận hiện tại.

Việc đầu tư đúng vào công nghệ, con người và năng lực quản trị sẽ tạo ra nền tảng vững chắc, gây dựng niềm tin cho phát triển dài hạn. Đồng thời, sự kiên định với mục tiêu phát triển bền vững, gắn chuyển đổi số với chuyển đổi xanh, sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ vượt qua khó khăn trước mắt mà còn biến áp lực thành lợi thế cạnh tranh lâu dài, mở ra những cơ hội tăng trưởng mới trên cả thị trường trong nước và quốc tế.