MSSF 17 odroczony o rok

Jesień 2018 okazuje się być bardzo gorącym okresem dla MSSF 17. I nie chodzi bynajmniej o rozpalające emocje dyskusje interpretacyjne. Sekwencja wydarzeń, której genezy upatrywać można m.in. w liście, jaki we wrześniu EFRAG wystosował do IASB, doprowadziła do głosowania nad możliwością przesunięcia daty wejścia w życie MSSF 17. Głosowania, którego wynik wielu ubezpieczycieli przyjmie z radością. Rada zadecydowała bowiem, aby dać ubezpieczycielom dodatkowy rok na przygotowanie się do tej rewolucyjnej zmiany.

Analiza EIOPA

18 października swoją ocenę w zakresie MSSF 17 zaprezentowała EIOPA. Odwołując się do głównych celów przyświecających IASB przy opracowywaniu standardu, takich jak chęć zapewnienia przejrzystości, porównywalności i aktualności sprawozdań finansowych ubezpieczycieli, autorzy, nawiązując do wad MSSF 4, określili wprowadzenie MSSF 17 jako „od dawna oczekiwaną, pozytywną zmianę paradygmatu”. Podkreślono, że nowe regulacje mają potencjał, aby wzmocnić stabilność finansową w obrębie Europejskiego Obszaru Gospodarczego.

Niemniej jednak, ocena EIOPA nie jest jednoznacznie pozytywna. Szczególną uwagę zwrócono na obszary, w których ubezpieczycielom pozostawiono relatywnie dużą swobodę w wyborze podejść bądź przy wyznaczaniu założeń – kwestię określania korekty z tytułu ryzyka i wyprowadzania krzywych dyskontowych. W podsumowaniu EIOPA dość wyraźnie wybrzmiała obawa, iż tak daleko posunięty liberalizm regulacyjny może zaburzyć porównywalność wyników. Innym aspektem, na który zwróciła uwagę EIOPA, jest niedopasowanie niektórych metod wyceny MSSF 17 do specyfiki pewnych rodzajów kontraktów ubezpieczeniowych. W tym kontekście wymieniono zarówno kontrakty reasekuracyjne, jak też dość restrykcyjne zasady w zakresie poziomów agregacji dla wyceny zobowiązań. EIOPA wyraziła nadzieję, że IASB rozważy jeszcze powyższe kwestie i być może wprowadzi do standardu poprawki, które pozwoliłyby na złagodzenie najbardziej problematycznych wymogów.

EIOPA podkreśliła także, że wysiłek, jaki europejscy ubezpieczyciele włożyli w zbieranie i opracowywanie danych, wyprowadzanie założeń i tworzenie procesów na cele Solvency II, istotnie ułatwi wdrożenie MSSF 17. Urzędnicy z Westhafenplatz szczególnie wielu synergii dopatrują się w generowaniu projekcji przepływów oraz w kwestiach związanych dyskontowaniem i z wyznaczaniem korekty z tytułu ryzyka.

List ESA i odpowiedź EFRAG

Wzmiankowana analiza nie była jedyną upublicznioną tego dnia. EIOPA wraz z EBA (European Banking Authority, czyli Europejski Urząd Nadzoru Bankowego) oraz ESMA (European Securities and Markets Authority, czyli Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych) opublikowały wspólny list otwarty do EFRAG. W liście organy nadzoru podkreślają przede wszystkim swoje nieustające poparcie dla idei zastąpienia IFRS 4 standardem, który wyeliminuje niespójne praktyki sprawozdawcze ubezpieczycieli. W tym kontekście wspomniane instytucje wyrażają rozczarowanie brakiem transparentności w procesie przygotowania listu EFRAG do IASB. Treść listu została zatwierdzona 3 września 2018. EFRAG zwracał w nim uwagę na pewne wątpliwości zgłaszane przez europejskich ubezpieczycieli i prosił o wyjaśnienia, na ile kwestie najbardziej problematyczne mogą być jeszcze skorygowane przez IASB. EIOPA, EBA oraz ESMA w swoim liście zwracają uwagę, że kwestie te powinny być bardziej szczegółowo dyskutowane w ramach eksperckiej grupy EFRAG. Z listu instytucji nadzoru wyczytać można zaniepokojenie, iż odwołanie się do IASB może opóźnić proces przygotowywania przez EFRAG opinii w zakresie możliwości przyjęcia MSSF 17 przez UE. Autorzy pisma bardzo mocno podkreślają konieczność kontynuowania intensywnych prac nad oceną MSSF 17, tak, aby data wdrożenia MSSF 9 oraz MSSF 17 przez ubezpieczycieli nie stanęła pod znakiem zapytania.

Odpowiedź, którą EFRAG przesłał 26 października, rzuca więcej światła na planowane dalsze kroki EFRAG. Prezes Zarządu EFRAG, Jean-Paul Gauzes, wskazał, że odpowiedź IASB na list z 3 września będzie kluczowa dla dalszego procesu analizy. Jeśli IASB wskazałby, że standard nie będzie zmieniany, EFRAG będzie kontynuował prace nad swoją opinią i wyda ją najszybciej jak będzie to możliwe (choć potwierdzono przy tym również, iż należy spodziewać się pewnego opóźnienia w stosunku do oryginalnego, ambitnego harmonogramu, zakładającego wydanie opinii do końca roku). W przypadku, gdyby IASB zdecydował się na większe zmiany, prace konsultacyjne EFRAG zostaną zawieszone na czas opracowywania zmian w standardzie, a EFRAG weźmie aktywny udział w analizach i dyskusjach prowadzonych przez IASB.

List stowarzyszeń ubezpieczycieli

W sprawie MSSF 17 IASB interpelowały oczywiście nie tylko europejskie instytucje. 16 października kilka światowych stowarzyszeń ubezpieczycieli zabrało głos w dyskusji nad datą wdrożenia MSSF 17 i związanymi z nią wyzwaniami. We wspólne prace włączyły się m.in. stowarzyszenia z RPA, Kanady, Nowej Zelandii, Korei i Australii. Sygnatariusze listu poprosili o przesunięcie daty wdrożenia standardu o 2 lata, motywując swoja prośbę koniecznością wprowadzenia korekt do standardu, a także przezwyciężenia poważnych operacyjnych przeszkód, z którymi mierzą się w ramach procesów wdrożeniowych. Wśród nich wymieniono m.in. niewystarczającą liczbę specjalistów wykwalifikowanych w zakresie MSSF 17 oraz brak w pełni dostosowanych narzędzi informatycznych. Prezesi Zarządów wymienionych stowarzyszeń podkreślali w liście, że ich zdaniem ewentualne odroczenie terminu wdrożenia o 2 lata nie wpłynie negatywnie ani na intensywność prac nad implementacją standardu ani na zasoby dedykowane do tego celu. W ich odczuciu ten dodatkowy czas jest po prostu niezbędny zarówno do przystosowania ich organizacji jak też do edukowania inwestorów.

Spotkanie IASB z 24 października

24 października członkowie IASB omawiali stan prac nad standardem. Szczególnie interesujące było przygotowane na spotkanie podsumowanie wątpliwości zgłaszanych przez ubezpieczycieli. Można odnieść wrażenie, że przy rozważaniu możliwość zmian w standardzie autorzy zestawienia z pewnym zrozumieniem odnieśli się do kilku kwestii. Dotyczyło to np.

• doprecyzowania zakresu MSSF 17 (w odniesieniu do pewnych szczególnych umów o charakterze pożyczek, które przy obecnej interpretacji zapisów znalazłyby się w zakresie standardu), 
• alokacji kosztów akwizycji powiązanych z przyszłymi odnowieniami,
• niespójności księgowych przy wycenie kontraktów reasekuracji biernej, 
• rozszerzenia zakresu uproszczeń dopuszczalnych w zmodyfikowanej metodzie retrospektywnej.

Analiza wskazywała równocześnie na wątpliwości rynku, które nie w pełni przekonały przygotowujących zestawienie. Należały do nich m.in. kwestie:

• uproszczenia wymogów w zakresie poziomu agregacji, 
• stosowania krzywych dyskontowych z daty sprzedaży, 
• ujednolicenia wymogów w zakresie metodyki wyznaczania korekty z tytułu ryzyka, 
• identyfikowania opłaconych składek, 
• granicy kontraktu reasekuracji biernej i potencjalnej konieczności uwzględniania w wycenie przyszłego biznesu. 

W analizie zwracano też uwagę, że kwestia „coverage units”, wykorzystywanych do określenia jaką część marży CSM należy rozpoznać w przychodach, jest nadal analizowana.

Podczas spotkania 24 września Rada podczas dyskusji nie zajmowała się konkretnymi zagadnieniami. Dyskusja koncentrowała się przede wszystkim na określeniu przejrzystych kryteriów, które musiałyby spełniać zgłaszane przez rynek kwestie, aby mogły być w ogóle analizowane pod kątem możliwości zmian w standardzie. Ustalono dwa następujące kryteria dopuszczalnych korekt w standardzie:

1. nie mogłyby one prowadzić do zmniejszenia wartości informacyjnej sprawozdań w ramach MSSF 17, a w szczególności nie mogą:

a. prowadzić do tego, że informacje ujawniane w sprawozdaniu będą mniej adekwatnie i wiernie oddawały sytuację finansową firm przygotowujących sprawozdanie,
b. zmniejszać porównywalność sprawozdań bądź prowadzić do niespójności z innymi MSSF,
c. zwiększać złożoność sprawozdań, tym samym przyczyniając się do trudności w ich interpretacji przez inwestorów;

2. nie powinny nadmiernie opóźniać trwających procesów implementacyjnych bądź też zwiększać ryzyka przesunięcia daty wejścia w życie standardu, który ma wyeliminować szereg niedoskonałości MSSF 4.

Trzeba podkreślić, że powyższe kryteria mają charakter warunków koniecznych; nie są jednak wystarczające by uzasadnić zmianę standardu w jakimś obszarze. Każdorazowo, po zweryfikowaniu spełnienia powyższych kryteriów, Rada będzie mogła przystąpić do merytorycznej analizy zasadności zgłaszanych korekt.

Ustalono też, że kwestia możliwości przesunięcia daty wdrożenia MSSF 17 zostanie rozpatrzona jako pierwsza, podczas posiedzenia IASB zaplanowanego na 14 – 15 listopada.

Spotkanie IASB z 14 listopada

Już pierwsze wypowiedzi członków Rady podczas debaty nad przesunięciem standardu mogły wskazywać, że odroczenie jest bardzo prawdopodobne. Ostatecznie decyzja o rocznym odroczeniu standardu została podjęta przez członków RMSR jednomyślnie. Większość komentarzy członków Rady nie koncentrowała się na kwestii konieczności samego odroczenia, lecz raczej na przyczynach takiej decyzji oraz jej potencjalnych konsekwencjach. Zwracano uwagę na następujące zagadnienia:

1. przesunięcie nie powinno być traktowane jako wyjście Rady naprzeciw argumentów rynku, wskazujących na konieczność wydłużenia czasu implementacji z uwagi na złożoność nowego standardu czy też brak systemów będących w stanie sprostać wszystkim wymogom nowych regulacji. Stwierdzenia te Rada odrzuciła, podkreślając, że okres 3.5 roku, jaki dano ubezpieczycielom na wdrożenie nowych regulacji, to i tak czas wyjątkowo długi jak na standardową praktykę przy zmianach standardów. Kluczowym czynnikiem, który skłonił członków Rady do poparcia propozycji odroczenia, była niepewność związana z procesem analizy potencjalnych korekt zapisów standardu w obliczu zgłaszanych przez rynek wątpliwości.

2. Odroczenie standardu o więcej niż 12 miesięcy nie byłoby akceptowalne z uwagi na ryzyko, że ubezpieczyciele wstrzymają już toczące się projekty implementacyjne i skoncentrują się na innych priorytetach.

3. Decyzja o odroczeniu, nawet jeśli konieczna, biorąc pod uwagę wszystkie przywoływane okoliczności, jest w pewnym sensie wyborem mniejszego zła. Wskazywano, że nowy standard jest przygotowywany z myślą nie tylko o firmach ubezpieczeniowych, ale również o inwestorach, którzy od wielu lat muszą opierać się na bardzo niedoskonałym MSSF 4. Wielu z nich było bardzo negatywnie ustosunkowanych do wszelkich możliwości dalszego odraczania rozwiązania, które miało zapewnić transparentność i porównywalność sprawozdań ubezpieczycieli.

4. Rada musi bardzo szybko i sprawnie przeprowadzić proces analizy ewentualnych zmian w standardzie, tak, aby zagwarantować, że jednoroczne odroczenie będzie wystarczające. Stwierdzenie to odnosi się nie tylko do przewidywanej intensywności prac nad zmianami MSSF 17, ale być może przede wszystkim do zakresu zmian w standardzie, jakich można się spodziewać. Podczas spotkania można było wyczuć bardzo dużą niechęć do rozważania jakichkolwiek większych modyfikacji. Podkreślano, że zmiany powinny być jedynie punktowe i nie mogą prowadzić do ponownego otwierania dyskusji, które prowadzono przy pracach przygotowawczych.

Razem z decyzją o odroczeniu MSSF 17 IASB podjął decyzję o przedłużeniu opcji odraczania wdrożenia IFRS 9 przez ubezpieczycieli, tak aby oba standardy mogły być zastosowane równocześnie. W tym obszarze decyzja również była niemal jednomyślna (jeden członek Rady głosował przeciw).