Międzynarodowy Standard Sprawozdawczości Finansowej 17 już obowiązuje

Bieżący rok będzie dla zakładów ubezpieczeń stosujących Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej przełomowy 1 stycznia 2023 r. zaczął bowiem obowiązywać MSSF 17 "Ubezpieczenia" zastępujący dotychczasowy MSSF 4. Jest to również początek obowiązywania MSSF 9 dla tych firm ubezpieczeniowych, które zdecydowały o odroczeniu jego zastosowania do momentu przyjęcia MSSF 17.

- Barbara Gryszko partnerka FSI Audit&Assurance Deloitte.

Nowy standard ma prowadzić do bardziej czytelnego ujawniania wpływu zmian ekonomicznych dotyczących posiadanych umów ubezpieczeniowych na pozycje bilansowe, wyniki oraz przepływy pieniężne zakładów ubezpieczeń. Regulatorzy, w tym Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA), oczekują, że zwiększenie ilości i poprawa transparentności informacji zapewni inwestorom większy komfort poprzez pełniejszy wgląd w biznes firm ubezpieczeniowych. Umożliwi również podejmowanie decyzji inwestycyjnych na podstawie bardziej spójnych i porównywalnych informacji. Należy jednak zauważyć, że nowy standard wprowadza skomplikowane metody wyceny i prezentacji, w i tak bardzo specyficznej rachunkowości firm ubezpieczeniowych, w związku z czym przynajmniej w pierwszych latach od wprowadzenia standardu dane finansowe według MSSF 17 mogą być dla przeciętnego użytkownika trudne do zrozumienia. Ponadto w MSSF 17 znajdziemy obszary umożliwiające zakładom ubezpieczeń szerokie wybory polityki rachunkowości i metod wyceny np. w zakresie korekty ryzyka czy przyjmowanych stóp dyskontowych. Kluczowa jest więc odpowiednia i szeroka komunikacja zakładów ubezpieczeń w zakresie wpływu nowego standardu na raportowane wyniki oraz czytelne wyjaśnienie przyczyn różnic w raportowanych danych pomiędzy MSSF 17 i MSSF 4.
 

Co się zmienia?

MSSF 17 to wiele istotnych zmian w zasadach rachunkowości oraz prezentacji danych w sprawozdaniach finansowych ubezpieczycieli. Standard wprowadził nowe modele wyceny zobowiązań ubezpieczeniowych, tj. ogólny, oparty na alokacji składki, zmiennej opłaty. W przypadku modelu ogólnego, który jest modelem wyjściowym, wycena zobowiązań ubezpieczeniowych będzie się składać z trzech elementów, tzw. bloków, tj.:

• szacunków wartości bieżącej przyszłych przepływów pieniężnych,
• korekty ryzyka z tytułu ryzyka niefinansowego oraz
• marży kontraktowej GSM, czyli oczekiwanego zysku z umowy.

Poza tym główne obszary zmian obejmują m.in.: ujmowanie umów reasekuracji biernej, poziomy agregacji, sposób rozpoznania zysku lub straty z umów ubezpieczenia w czasie.

W sprawozdaniach finansowych istotnie zmieni się prezentacja danych. Zgodnie z MSSF 17 w sprawozdaniu z sytuacji finansowej zakładu ubezpieczeń prezentowane będą jedynie:

• odrębnie aktywa oraz zobowiązania z tytułu wystawionych umów ubezpieczeniowych oraz
• odrębnie aktywa oraz zobowiązania z tytułu posiadanych umów reasekuracji.

Oznacza to, że w przeciwieństwie do dotychczasowej praktyki wszelkie rozrachunki związane z ubezpieczeniami (należności/ zobowiązania od/do ubezpieczających, pośredników, z tytułu reasekuracji) nie będą prezentowane oddzielnie, ale będą uwzględniane właśnie w ramach tych sald.

MSSF 17 zmienia również całkowicie układ sprawozdania z rachunku zysków i strat. W sprawozdaniach według MSSF 17 znikną pozycje takie jak np. przypis składki i zastąpią je zupełnie nowe: przychody z ubezpieczeń, koszty usług ubezpieczeniowych, przychody lub koszty z tytułu posiadanych umów reasekuracji razem stanowiące wynik z tytułu usług ubezpieczeniowych oraz przychody lub koszty finansowe odrębnie z ubezpieczeń i z reasekuracji biernej.

Ponadto przy dość skondensowanej prezentacji danych w tabelach głównych MSSF 17 wprowadza bardzo rozbudowane wymogi w zakresie ujawnień zarówno ilościowych, jak i jakościowych w notach dodatkowych do sprawozdania finansowego.

Zakłady ubezpieczeń w notach dodatkowych powinny więc teraz ujawniać np. uzgodnienie zmian pozycji bilansowych poprzez poszczególne pozycje rachunku wyników, a także wpływ zmian związanych z bieżącą, przyszłą i przeszłą obsługą umów ubezpieczenia na:

• szacunki wartości bieżącej przyszłych przepływów pieniężnych, korektę ryzyka oraz marżę kontraktową;
• schemat amortyzacji marży kontraktowej w czasie itd.

Od zakładów ubezpieczeń wymagane będą szczegółowe ujawnienia o przyjętych metodach i zasadach wyceny.

Zakres wprowadzonych zmian jest na tyle szeroki, że w praktyce dla zakładów ubezpieczeń oznacza konieczność wprowadzenia nowego zakładowego planu kont, który będzie gwarantował ujęcie poszczególnych transakcji w sposób umożliwiający prezentację danych w sprawozdaniach finansowych w wielu ww. wymiarach.

Sprawozdawczość finansowa za 2023 r.

Pierwsze miesiące 2023 r. to okres wytężonej pracy dla zakładów ubezpieczeń, ponieważ na konieczność dodatkowych obszernych ujawnień w sprawozdaniach finansowych za 2022 r. w przypadku emitentów nakłada się konieczność sporządzenia śródrocznych sprawozdań finansowych za pierwszy kwartał 2023 r. już według nowego standardu. Z kolei MSSF 17 zakłada ujęcie retrospektywne, czyli wymaga przekształcenia danych porównawczych w sprawozdaniu finansowym, tak jakby zawsze było ono sporządzane według nowego standardu. Jak zauważa w swoim stanowisku ESMA, ujawnienia w pierwszych sprawozdaniach kwartalnych powinny uwzględniać wymogi par. 114-116 MSSF 17, czyli sprawozdania te powinny zawierać szczegółowe retrospektywne informacje dotyczące okresów porównywalnych i sposobów przeliczenia ich ze standardu MSSF 4 na nowy standard MSSF 17. Co za tym idzie, jest to również intensywny czas dla departamentów zajmujących się sporządzeniem sprawozdań finansowych w firmach ubezpieczeniowych, ponieważ poza ujawnieniami dotyczącymi pierwszego zastosowania MSSF 17 standard zawiera bardzo szerokie wymogi ujawnieniowe zarówno ilościowe, jak i jakościowe.

Okres wytężonej pracy także dla biegłych

Lata 2022 i 2023 to intensywny okres nie tylko dla zakładów ubezpieczeń, ale również ich biegłych rewidentów. Jak zauważa komitet skupiający przedstawicieli sześciu największych firm audytorskich (Global Public Policy Committee), w którym swoich przedstawicieli ma również Deloitte, przy zastosowaniu MSSF 17 ryzyko istotnego zniekształcenia danych finansowych dla większości zakładów ubezpieczeń rośnie. MSSF 17 zwiększa skomplikowanie zasad rachunkowości, zawiera wiele elementów, w których zakłady ubezpieczeń dokonują wyboru polityki rachunkowości. Ze względu na większą granularność obliczeń MSSF 17 wymagał istotnych zmian w systemach IT firm ubezpieczeniowych. A ponieważ zadaniem biegłego rewidenta podczas badania jest uzyskanie racjonalnej pewności poprzez uzyskanie odpowiednich i wystarczających dowodów badania że sprawozdanie finansowe nie zawiera istotnych błędów, badanie sprawozdań finansowych zakładów ubezpieczeń sporządzonych zgodnie z wymogami nowego standardu wymaga przeprojektowania dotychczas stosowanych procedur audytowych, w tym ponownej i dogłębnej oceny ryzyka. Co więcej, biegli rewidenci będą musieli wykazać się odpowiednią wiedzą w zakresie nowego standardu.

Źródło: Dziennik Gazeta Prawna

Czytaj pełne wydanie