Do kogo skierowana jest nowa Rekomendacja U?

Banki i SKOKi

Nowa Rekomendacja U została wydana m.in. na podstawie art. 137 ust. 1 pkt 5 Prawa bankowego oraz art. 62 ust. 2 ustawy o SKOK. Dokument wprost wskazuje, że rekomendacja skierowana jest do:

• banków krajowych i oddziałów banków zagranicznych
• spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych
• oddziałów instytucji kredytowych,

o ile przedmiotem ich działalności są czynności uregulowane Rekomendacją U, współpracujących w zakresie bancassurance z krajowymi zakładami ubezpieczeń i zagranicznymi zakładami ubezpieczeń, wykonującymi działalność ubezpieczeniową na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.
Kierując się zasadą dobra ogólnego, w celu ograniczenia ryzyka systemowego, Komisja Nadzoru Finansowego oczekuje, że oddziały instytucji kredytowych w Polsce będą w odpowiednim zakresie również przestrzegać postanowień Rekomendacji U, w tym w szczególności Rekomendacji 7, 8 oraz 10-22. W przypadku oddziału banku zagranicznego odpowiedzialność w obszarach wymienionych w Rekomendacjach 1-3 spoczywa na dyrektorze oddziału.

Biorąc pod uwagę powyższe, należy w szczególności podkreślić, iż w stosunku do poprzedniej wersji Rekomendacji U poszerzył się krąg jej adresatów – o SKOKi.

Organ nadzoru oczekuje, że banki i oddziały instytucji kredytowych dostosują swoją działalność do Rekomendacji U nie później niż do dnia 1 lipca 2024 r., a SKOKi - nie później niż do dnia 1 stycznia 2025 r.

Dla obu sektorów (bankowego i SKOK) dostosowanie to szereg prac, poza – wydaje się najbardziej poruszającymi rynek kwestiami – jak wartość produktu, Rekomendacja U to wiele wymogów dotyczących organizacji wewnętrznej, procesów i procedur. Niezbędna jest analiza luki w tym przedmiocie.

Zakłady ubezpieczeń

Nie da się jednak powiedzieć, że w praktyce Rekomendacja U nie wpływa na działalność zakładu ubezpieczeń. Chociaż odpowiednik Rekomendacji U na rynku ubezpieczeń „Wytyczne dla zakładów ubezpieczeń dotyczące dystrybucji ubezpieczeń” nie uległy jeszcze zmianie.

Rekomendacja U wprowadza m.in. rozszerzenie zakresu elementów, które powinny zostać uzgodnione w umowie regulującej zasady współpracy jednostki z zakładem ubezpieczeń, a ponadto wprowadzone zostały reguły dotyczące wartości produktu, które wpływają na poziom rozliczeń. 

Klient i finansujący ubezpieczenie

Rekomendacja U wprowadza definicję klienta oraz finansującego ubezpieczenie.

Klient to podmiot:

• poszukujący ochrony ubezpieczeniowej, który wyraził wolę podjęcia czynności służących zawarciu, za pośrednictwem jednostki, umowy ubezpieczenia, lub
• ubezpieczający lub ubezpieczony w umowie zawartej za pośrednictwem jednostki, lub
• ubezpieczony w umowie ubezpieczenia na cudzy rachunek, w której jednostka występuje jako ubezpieczający.

Finansujący ubezpieczenie to podmiot inny niż klient, który zamierza zawrzeć lub zawarł umowę z jednostką, na podstawie której zobowiązany jest pokryć koszty ochrony ubezpieczeniowej tej jednostki.

Poprzednia wersja Rekomendacji U regulowała relacje z klientem, a obecna poszerza wcześniejsze regulacje o postanowienia, które zapewniają ochronę finansującego ubezpieczenie (sam rozdział również zmienił nazwę na „Relacje z klientami i finansującymi ubezpieczenie”).

Można powiedzieć, że Rekomendacja U jest skierowana przede wszystkim do klienta i finansującego ubezpieczenie, ponieważ wydaje się, że zmiany – poza oczywistą kwestią dostosowania do regulacji, które zmieniły się od 2014 r. (daty wydania poprzedniej wersji dokumentu) – mają właśnie im zapewnić większą ochronę. Warto zaznaczyć, że – zgodnie z Rekomendacją U – jednostka jest odpowiedzialna za wykazanie, że skorzystanie przez nią z zasady proporcjonalności nie wpływa na obniżenie poziomu ochrony klienta lub finansującego ubezpieczenie.

Zasady współpracy, które dotykają wszystkich podmiotów

W tym świetle podkreślamy, że pewne zmiany mogą jednocześnie dotknąć wszystkich ww. podmiotów. Zakres zmian nie jest oczywisty, ponieważ nowa Rekomendacja U buduje na dorobku prawnym wypracowywanym na rynku pomiędzy poprzednią a obecną wersją. Szczegóły mają jednak znaczenie. Na przykład można zauważyć, że ustawa o dystrybucji ubezpieczeń dotyczyła banku jako dystrybutora ubezpieczeń. Wydaje się, że Rekomendacja U kładzie nacisk na odpowiedzialność banku w różnych modelach oferowania ochrony / współpracy z zakładem ubezpieczeń.

Warto by jednostka (bank/oddział/SKOK) i zakład ubezpieczeń przejrzały obecne zasady także pod kątem wymaganego sposobu oferowania produktu. W szczególności, iż część rozwiązań wzorowanych na dystrybucji ubezpieczeń obowiązywać będzie również poza tym modelem.

Niektóre kwestie były już regulowane poprzednią Rekomendacją U (np. obowiązek odpowiedniego zachowania dotyczący klauzul abuzywnych w zakresie dochowania należytej staranności) albo ustawą o dystrybucji ubezpieczeń (regulującą m.in. kwestię działania z najlepiej pojętym interesem klientów), ale mogą być bardziej szczegółowo ujęte. Na przykład, zarówno jednostka jako pośrednik ubezpieczeniowy, jak i jednostka jako ubezpieczający, powinna odmówić oferowania umów ubezpieczenia, jeżeli zidentyfikowano w umowie ubezpieczenia postanowienia mogące naruszać najlepiej pojęty interes klienta (dla pośrednika) / ubezpieczonego (dla ubezpieczającego). Jeśli identyfikacja nastąpiła po zawarciu umowy ubezpieczenia, jednostka powinna niezwłocznie poinformować zakład ubezpieczeń będący stroną umowy ubezpieczenia o konieczności podjęcia działań zmierzających do usunięcia takich postanowień (pośrednik) / podjąć działania zmierzające do usunięcia takich postanowień (ubezpieczający).

Wprowadzenie nowej Rekomendacji U nie oznacza, że poszczególne wymogi nie były już w pewien sposób adresowane w związku z przepisami prawa lub innymi rekomendacjami KNF (które też dotyczą ochrony klienta), ale wydaje się, iż należy przyjrzeć się wszystkim drobnym aspektom i podziałowi odpowiedzialności pomiędzy bankiem a zakładem ubezpieczeń.