Obowiązki raportowe na podstawie Taksonomii UE

Dlaczego UE wymaga sprawozdawczości w zakresie Taksonomii UE oraz jakie są kryteria oceny dla działalności zrównoważonej środowiskowo?

Rozporządzenie w sprawie Taksonomii¹   (dalej: Taksonomia UE) zostało opracowane w ramach Zielonego Ładu UE, po to, aby przekierować inwestycje na bardziej zrównoważone działania i projekty, dostosowując je do Celów UE w zakresie klimatu i energii na 2030 r.

Jak wskazała Ursula von der Leyen, przewodnicząca Komisji Europejskiej: „Jeśli chodzi o walkę ze zmianą klimatu, nie mamy ani chwili do stracenia”.

Ostatecznie dzięki Taksonomii UE inwestorzy będą mieli łatwiej dostępne i porównywalne informacje na temat zrównoważonej działalności przedsiębiorstw, zachęcając ich tym samym do inwestycji w ten obszar.

Taksonomia UE ustanawia kryteria dla określenia czy dana działalność może zostać uznana za zrównoważoną środowiskowo obejmujące:

• wnoszenie istotnego wkładu w realizację co najmniej jednego z sześciu celów środowiskowych:
  • łagodzenie zmian klimatu
  • adaptacja do zmian klimatu
  • zrównoważone wykorzystywanie i ochrona zasobów wodnych i morskich
  • przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym
  • zapobieganie zanieczyszczeniom i ich kontrola
  • ochrona i odbudowa bioróżnorodności i ekosystemów
• niewyrządzanie poważnych szkód żadnemu z pozostałych celów środowiskowych
• prowadzenie działalności zgodnie z minimalnymi gwarancjami

Wymogi w zakresie wnoszenia istotnego wkładu w realizację celu środowiskowego oraz niewyrządzania poważnych szkód pozostałym celom zostały określone poprzez techniczne kryteria kwalifikacji wskazane w Akcie Delegowanym 2021/2139²  oraz Akcie Delegowanym 2022/1214 (dla działalności związanych z energią jądrową i gazem ziemnym)³. W chwili obecnej, akty te obejmują jedynie dwa cele środowiskowe, tj. łagodzenie zmian klimatu i adaptację do zmian klimatu. Jednakże, 5 kwietnia 2023 r., Komisja Europejska opublikowała projekt aktu delegowanego ustanawiającego dodatkowe techniczne kryteria kwalifikacji dla pozostałych 4 celów środowiskowych⁴, a także proponowane zmiany do Aktu Delegowanego 2021/2139 rozszerzające listę działalności taksonomicznych⁵.

Kto jest zobowiązany do raportowania zgodnie z Taksonomią UE?

Obowiązek publikowania ujawnień zgodnie z wymogami Taksonomii UE obejmuje następujące podmioty:

• podlegające pod obowiązek ujawniania danych niefinansowych zgodnie z wymogami Dyrektywy 2014/95/UE⁶ (dalej: NFRD⁷) w sprawie ujawniania danych niefinansowych i informacji na temat różnorodności, która została transponowana do polskiego prawa w ramach nowelizacji Ustawy o rachunkowości;
• należące do sektora finansowego, które oferują produkty inwestycyjne, określając je jako zrównoważone;
• od roku finansowego 2024 spółki zobowiązane do przekazywania informacji na temat zrównoważonego rozwoju zgodnie z zaktualizowaną Dyrektywą CSRD⁸.

Taksonomia UE oraz akty delegowane w zakresie celów środowiskowych obejmują obecnie 13 makrosektorów i kilkadziesiąt aktywności, rodzajów inwestycji podejmowanych przez przedsiębiorstwa, które mają największy wpływ na zmiany klimatu, między innymi w sektorach energii, produkcji, leśnictwa czy transportu i tym samym zostały uwzględnione w pierwszej kolejności.

Jakie zmiany wprowadzają nowe projekty aktów delegowanych opublikowane przez Komisję Europejską?

5 kwietnia 2023 r., Komisja Europejska opublikowała projekt aktu delegowanego ustanawiającego techniczne kryteria kwalifikacji dla pozostałych 4 celów środowiskowych, który określa nowe rodzaje działalności mogące zostać poddane ocenie pod kątem Taksonomii UE. Będą mieć one szczególne znaczenie dla przedsiębiorstw działających m.in. w sektorze transportowym oraz produkcji spożywczej i chemicznej, które będą mogły potencjalnie zaraportować dodatkowe działalności w ramach swojego ujawnienia. Ponadto, regulator określił szeroki zakres działalności przyczyniających się do celu przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym i obejmujących aktywności związane z recyklingiem, naprawami oraz odzyskiem, które będą mogły zostać poddane ocenie pod kątem technicznych kryteriów kwalifikacji.

Wskazane w projekcie aktu delegowanego dla pozostałych czterech celów środowiskowych działalności będą obejmować następujące sektory:

Źródło: Opracowanie własne Deloitte na podstawie projektu aktu delegowanego Komisji Europejskiej dla pozostałych czterech celów środowiskowych
https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/13237-Sustainable-investment-EU-environmental-taxonomy_en

Proponowane przez Komisję Europejską zmiany obejmują również Akt Delegowany 2021/2139, gdzie uwzględniono nowe działalności w sekcji 3 – Przetwórstwo przemysłowe oraz sekcji 6 – Transport. Ponadto, dla działalności związanych z transportem morskim zaproponowano uwzględnienie w technicznych kryteriach kwalifikacji Projektowego Wskaźnika Efektywności Energetycznej (EEDI) oraz w Dodatku C (Ogólne kryteria dotyczące nieczynienia poważanych szkód względem zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli w odniesieniu do stosowania i obecności chemikaliów), uwzględniono wyjątek w zakresie stosowania określonych rodzajów substancji, jeśli podmioty ocenią i udokumentują, że na rynku nie są dostępne żadne inne odpowiednie substancje lub technologie alternatywne oraz że są one stosowane w kontrolowanych warunkach⁹.

Źródło: Opracowanie własne Deloitte na podstawie projektu aktu delegowanego Komisji Europejskiej uzupełniającego Akt Delegowany 2021/2139
https://ec.europa.eu/info/law/better-regulation/have-your-say/initiatives/13237-Sustainable-investment-EU-environmental-taxonomy_en

Zmiany obejmują również nowelizację Aktu Delegowanego 2021/2178, który wskazuje modyfikacje we wzorach tabeli ujawnień dla przedsiębiorstw i instytucji finansowych, a także rozszerza je o ujawnienia związane z pozostałymi czterema celami środowiskowymi.
Wskazano, iż akty delegowane miałyby wejść w życie od 1 stycznia 2024 r. W odniesieniu do konsultowanych obecnie pozostałych 4 celów środowiskowych przedsiębiorstwa niefinansowe w okresie od 1 stycznia 2024 do 31 grudnia 2024 raportowałyby jedynie udział działalności kwalifikującej się do Taksonomii UE (Taxonomy-eligible). Natomiast od 1 stycznia 2025 roku, należałoby ujawnić udział w zakresie zgodności z Taksonomią UE (Taxonomy-aligned) już dla wszystkich celów środowiskowych. Dla instytucji finansowych przewidziano okres przejściowy, w którym raportowałyby udział działalności kwalifikującej się (Taxonomy-eligible), a następnie od 1 stycznia 2026 roku udział działalności zgodnej z Taksonomią (Taxonomy-aligned).

Opublikowane przez Komisje Europejską projekty aktów delegowanych są przedmiotem konsultacji publicznych do 3 maja 2023 r. i mogą być przedmiotem dalszych zmian.

Jakie są korzyści wynikające z dobrowolnych ujawnień taksonomicznych?

Rozszerzający się zakres raportowanych działalności pod kątem Taksonomii UE oraz oczekiwania rynkowe powodują, iż dobrą praktyką może być przygotowanie organizacji i podjęcie dobrowolnych ujawnień taksonomicznych, tak by dostosować się do wymogów regulacyjnych z odpowiednim wyprzedzeniem. Korzyści z raportowania taksonomicznego polegają na tym, że przedsiębiorstwa mają dostęp do kryteriów określających działania zrównoważone, które są zrozumiałe i wykorzystywane przez inwestorów. Dzięki temu są oni w stanie dostosowywać produkty, projekty czy portfele inwestycyjne do istniejących wymogów ESG i skuteczniej sprzedawać zrównoważone produkty klientom. Raportowanie taksonomiczne nie tylko pokazuje inwestorom, jakie są obecnie prowadzone przez przedsiębiorstwo zrównoważone działania, ale także jak planuje ona zwiększyć zrównoważoną działalność w przyszłości.

Raportowanie Taksonomii wykorzystywane jest również jako narzędzie dla kierownictwa wyższego szczebla w organizacji do pomiaru wpływu strategii na własną działalność czy pomocy w ocenie ryzyk i możliwości środowiskowych na poziomie strategii.

Ponadto instytucje finansowe zobowiązane są do składania sprawozdań odnośnie udziału swoich portfeli inwestycyjnych, które kwalifikują się do Taksonomii UE (Taxonomy-eligible) oraz są z nią zgodne (Taxonomy-aligned). Portfele obejmują zarówno firmy, które są zobowiązane do raportowania taksonomicznego oraz firmy, które tego nie robią. Mogą one zatem pytać przedsiębiorstwa nieraportujące o ich kwalifikowalność oraz zgodność w zakresie Taksonomii, niezależnie od wymogu publicznego zgłaszania tych informacji. Dobrowolne sprawozdania sprawiają, że jest to łatwiej dostępne dla inwestorów.

Raportowanie w przyszłości: rozszerzenie zakresu podmiotowego i przedmiotowego ujawnień z zakresu zrównoważonego rozwoju i Taksonomii

Zmieniony zakres sprawozdawczości określony przez CSRD oznacza, że coraz więcej przedsiębiorstw będzie musiało przygotowywać ujawnienia na temat swojej działalności zrównoważonej środowiskowo zgodnie z Taksonomią UE. W zależności od wielkości podmiotu i spełnienia określonych kryteriów, część firm już od 2025 roku będzie musiała przystąpić do raportowania nie tylko kwestii taksonomicznych, ale także bardziej szczegółowych ujawnień w zakresie zrównoważonego rozwoju z uwzględnieniem aspektów klimatycznych i wątków, które do tej pory nie były wymagane jak np. przedstawienie planów transformacji, przejścia organizacji w kierunku niskoemisyjnym, mechanizmów due diligence wpływu organizacji na otoczenie, raportowania podwójnej istotności - wpływu zmian klimatycznych oraz ryzyk fizycznych na wyniki finansowe i sytuację organizacji, a także wpływ organizacji na jej otoczenie. Oznacza to, że przygotowania i wypracowanie niezbędnych rozwiązań powinno nastąpić już w roku 2023, tak by stosowane praktyki funkcjonowały za pełen rok 2024 i mogły zostać ujawnione w 2025 roku (w ramach raportowania za rok 2024). Jednocześnie, wraz z przyjęciem nowych aktów delegowanych rozszerzy się zakres możliwych do zaraportowania działalności. Ponadto, Taksonomia UE wraz z aktami delegowanymi będą przedmiotem okresowych rewizji, co będzie wymagać od przedsiębiorstw dostosowania do zmieniających się regulacji.

Mając to na względzie, przedsiębiorstwa powinny już teraz podjąć niezbędne działania w celu dostosowania lub ulepszenia swoich procesów wewnętrznych do wymogów raportowych związanych z Taksonomią UE.