Opłaty przedszkolne poza VAT – oczekiwane rozstrzygnięcie problemu

Od momentu centralizacji gmin z jednostkami organizacyjnymi istnieje wątpliwość dotycząca charakteru opłat w przedszkolach publicznych na gruncie ustawy o VAT. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydawanych interpretacjach indywidualnych twierdził, że pobierane opłaty za ponadprogramowy pobyt oraz wyżywienie w przedszkolach publicznych to wynagrodzenie za usługi podlegające ustawie o VAT, korzystające ze zwolnienia z opodatkowania. Akceptacja tego poglądu nie prowadziła co prawda do obciążenia tych opłat VAT, jednak powodowała konieczność wykazywania przez gminy obrotu z tego tytułu w deklaracjach VAT.

Sądy administracyjne wielokrotnie i konsekwentnie podważały argumenty Dyrektora KIS, w tym w wielu sprawach naszych klientów, opowiadając się za publicznoprawnym charakterem opłat przedszkolnych. Wystarczy wspomnieć wyrok NSA z 9 czerwca 2017 r., sygn. akt I FSK 1317/15, w którym stwierdzono, że: „gmina realizując zadania w zakresie edukacji, które obejmują organizowanie wyżywienia dzieci w przedszkolu, a także ich pobyt i nauczanie po godzinie 13:00, nie będzie w stosunku do tych czynności (…) podatnikiem VAT”. Jednakże pozytywna dla gmin linia orzecznicza, nie wpłynęła jak dotąd na zmianę stanowiska Dyrektora KIS.

Istnieją szanse, że trwający impas powinien rozstrzygnąć art. 52 ust. 15 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz.U. z 2017 r., poz. 2023), który obowiązuje od 1 stycznia 2018 r. Wspomniany przepis stanowi, że: „opłaty za korzystanie z wychowania przedszkolnego w publicznych placówkach wychowania przedszkolnego prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz opłaty za korzystanie z wyżywienia w takich placówkach stanowią niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym, o których mowa w art. 60 pkt 7 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych”.

Charakter opłat przedszkolnych budził wątpliwości nie tylko ze względu na sposób ich traktowania na gruncie VAT, ale również ze względu na sposób ich poboru oraz egzekwowania. Z tego powodu, ustawodawca zdecydował się rozstrzygnąć te wątpliwości wprost klasyfikując opłaty przedszkolne jako należności publicznoprawne. Potwierdziło to również Ministerstwo Edukacji w wyjaśnieniach z 1 marca 2018 r. w których stwierdziło, że „w związku z jednoznacznym rozstrzygnięciem w ustawie o publicznoprawnym, a nie cywilnoprawnym, charakterze przedmiotowych opłat, tym bardziej nie ma podstaw do zawierania przez dyrektorów przedszkoli publicznych umów cywilnoprawnych z rodzicami, określających wysokość i zasady wnoszenia opłat” (pełna treść wyjaśnień na stronie ME).

Omawiana regulacja potwierdza również przywołane stanowisko sądów administracyjnych. Zgodnie z treścią art. 15 ust. 6 ustawy o VAT nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych. Skoro opłaty przedszkolne nie powinny być pobierane na podstawie umów cywilnoprawnych, a gminy realizują w tym zakresie zadania nałożone na nie przepisami prawa, to zdaje się przesądzać, że w tym zakresie nie działają w charakterze podatnika VAT.

Opierając się na powyższym, zwiększa to szanse, iż w najbliższym czasie Dyrektor KIS wydając interpretacje podatkowe, będzie uwzględniał nowe regulacje, a przez to może to doprowadzić do zmiany negatywnej dla gmin linii interpretacyjnej. Przy czym, należy nadmienić, iż w naszej ocenie, wspomniane opłaty powinny być traktowane jako nie podlegające ustawie o VAT także w okresie przed wejściem w życie ustawy o finansowaniu zadań oświatowych. Wynika to z faktu, iż również w tym okresie, nie miały one charakteru cywilnoprawnego, a art. 52 ust. 15 ustawy o finansowaniu zadań oświatowych jedynie potwierdził taką ich naturę.

W przypadku przyjęcia takiego podejścia do ww. opłat organów podatkowych, istnieją szanse, iż w przyszłości na zasadzie analogi możliwe byłoby argumentowanie, iż także niektóre inne opłaty pobierane w szkołach (np. opłaty pobierane w stołówkach szkolnych za tzw. wsad do kotła) można traktować za niepodlegające VAT, co zmniejszyłoby uciążliwość dla gmin i ich jednostek organizacyjnych związanych z ich raportowaniem.