Groźne dotacje dla samorządów

Stanowisko organów skarbowych

Omawiana kwestia dotyczy przede wszystkim inwestycji w zakresie odnawialnych źródeł energii (OZE), przydomowych oczyszczalni ścieków oraz usuwania azbestu (patrz np. interpretacje o sygn. 0112-KDIL1-1.4012.485.2018.1.RW: 0111-KDIB3-2.4012.98.2018.3.SR; 0115-KDIT1-1.4012.427.2018.1.RH).

Organy skarbowe twierdzą mianowicie, że dotacja otrzymywana przez samorządy w przypadku tego typu projektów stanowi uzupełnienie zapłaty za usługę realizowaną przez samorząd na rzecz finalnych użytkowników. Co ciekawe, stanowisko takie organy zajmują ostatnio również w tych przypadkach, gdzie mieszkańcy/przedsiębiorcy nie uiszczają na rzecz samorządu żadnej płatności, jak często ma to miejsce w przypadku usuwania azbestu.

Jak dotąd praktyka powyższa znajduje potwierdzenie także w orzeczeniach sądów administracyjnych. Sądy uznają zwykle, że o ile samorząd nabywa i realizuje tę samą usługę, to otrzymywana dotacja, choć formalnie dotyczy usług nabywanych przez samorząd, powinna podlegać opodatkowaniu VAT jako element mający wpływ na cenę usług realizowanych przez samorząd dla finalnych użytkowników.

Konkluzja taka ma istotne skutki także dla innych elementów rozliczenia VAT w przypadku tego typu projektów. W szczególności, przyjęcie założenia, że usługa nabywana i świadczona przez samorząd jest tą samą usługą, wiąże się najczęściej z koniecznością rozliczenia VAT od nabywanych przez samorząd usług w drodze odwrotnego obciążenia, co wiąże się z ryzykiem zaniżenia VAT i odsetek w przypadku tych samorządów, które przyjęły rozliczenia na zasadach ogólnych (wykonawca wystawia fakturę z VAT). Dodając do tego ryzyko zaniżenia VAT i odsetek w tych sytuacjach, gdzie dotacje nie zostały opodatkowane VAT, wydaje się, że realizacja projektów takich jak montaż solarów czy przydomowych oczyszczalni stanowić powinien obszar szczególnej uwagi.

Wpływ ustaleń stron na przebieg postępowań interpretacyjnych

Analizując ten niepokojący stan rzeczy, należy przede wszystkim zwrócić uwagę na fakt, że przyjmowane przez organy i sądy założenie, że samorząd nabywa i realizuje te same świadczenia nie jest oczywiste i w wielu wypadkach nie będzie zgodne z rzeczywistością. Z tej perspektywy fundamentalne znaczenie ma dokładne weryfikowanie ustaleń pomiędzy samorządem, wykonawcą usług i mieszkańcem/przedsiębiorcą, a następnie w pełni prawidłowe odzwierciedlenie faktów we wniosku o interpretację. W przeciwnym razie może dochodzić do sytuacji, gdzie wydawane interpretacje nie odzwierciedlają realiów danej sprawy, a tym samym prezentowane w nich profiskalne podejście niekoniecznie jest prawidłowe.

Pewną ilustracją tego problemu jest znaczna liczba wydawanych ostatnio postanowień o pozostawieniu bez rozpatrzenia wniosków o interpretację, w których podatnicy bardzo szczegółowo przedstawiali warunki współpracy na wszystkich płaszczyznach projektów tego typu. Jakkolwiek formalnie organy za podstawę takich postanowień wskazywały sprzeczności i niejasności w stanie faktycznym, w większości przypadków trudno dopatrzeć się tego rodzaju uchybień. Wygląda raczej na to, że pełen obraz sytuacji nie daje już organom łatwej podstawy do wydawania negatywnych interpretacji, a blokowanie postępowania interpretacyjnego jest wówczas bardzo wygodnym rozwiązaniem pozostawiającym podatnika bez rozstrzygnięcia.

Podsumowanie

Jakkolwiek taki impas nie jest korzystny dla samorządów, to warto pamiętać, że postanowienia te są najczęściej przedmiotem skarg i ostatecznie organy będą zmuszone do zajęcia jakiegoś stanowiska. W konsekwencji, o ile trudno tu mówić o wysokim prawdopodobieństwie wygranej, z pewnością przy odpowiednio szczegółowym przedstawieniu sytuacji istnieją szanse na to, aby sądy zrewidowały swoje podejście. Co jeszcze ważniejsze, wydawane wówczas rozstrzygnięcia z uwagi na zbieżność stanu faktycznego z rzeczywistością powinny w lepszym stopniu zabezpieczać podatników.

Biorąc pod uwagę powyższe wątpliwości, samorządom realizującym wymienione na wstępie inwestycje rekomendujemy wnikliwą analizę warunków tych projektów i sposobu ich rozliczenia dla potrzeba VAT – w szczególności pod kątem ryzyk istniejących w tym zakresie i możliwych działań zabezpieczających.