Nadużycie prawa a problemy JST z uzyskaniem interpretacji indywidualnej

W polskim systemie prawnym instytucja urzędowej interpretacji przepisów prawa realizuje zadania z zakresu zapewnienia podatnikowi wsparcia państwa w wykładni i stosowaniu przepisów oraz zapewnienia mu ochrony w sytuacji niepewności prawnej. Instytucja urzędowej interpretacji przepisów prawa, chociaż nie jest pozbawiona wad, na przestrzeni lat wykazała się bardzo istotnym znaczeniem, zarówno dla praktyki podatkowej, jak i dla życia gospodarczego. Z dobrodziejstwa interpretacji korzystały również na szeroką skalę Jednostki Samorządu Terytorialnego (JST) – zwłaszcza w przypadku istotnych wątpliwości co do prawidłowości planowanych lub podejmowanych działań.

W świetle powyższego, tym większego znaczenia nabiera kwestia odmowy podatnikowi ochrony na podstawie interpretacji indywidualnej. Wraz z wprowadzeniem do ustawy o podatku od towarów i usług art. 5 ust. 5 dotyczącego nadużycia prawa, w Ordynacji podatkowej został dodany art. 14b § 5b pozwalający na odmowę wydania interpretacji w zakresie VAT w przypadku stwierdzenia, że istnieje uzasadnione przypuszczenie, że czynności podatnika mogą stanowić nadużycie prawa. Od 2016 r. ww. przepis jest dość aktywnie stosowany przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (DKIS) jako podstawa do niewydania interpretacji indywidualnej.

Problem z uzyskaniem interpretacji indywidualnej dotyka również JST i to z reguły wtedy, gdy wniosek o wydanie interpretacji dotyczy kwestii skomplikowanych, o istotnym znaczeniu finansowym. Znacząca część odmów ze strony DKIS odnosi się bowiem do wniosków złożonych przez JST w celu uzyskania ochrony z uwagi na niejasność sytuacji faktycznej bądź niejasność przepisów. Można również zaobserwować trudności z uzyskaniem interpretacji w przypadku, gdy podejmowane przez JST działania mogą prowadzić do zwiększenia prawa do odliczenia podatku naliczonego.

Na podstawie art. 14b § 5 Ordynacji podatkowej w trakcie prowadzenia postępowania w przedmiocie wydania interpretacji indywidualnej DKIS powinien przeprowadzić analizę, czy jakiekolwiek elementy stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego przedstawione we wniosku mogą stanowić nadużycie prawa. Dla prawidłowego zastosowania ww. regulacji niezwykle istotna jest prawidłowa wykładnia pojęcia "uzasadnionego przypuszczenia" nadużycia prawa. W orzecznictwie podkreśla się, że "uzasadnione przypuszczenie" powinno być oparte na obiektywnych racjach, a nie domysłach czy wyczuciu organu, zaś argumentacja DKIS w tym zakresie powinna być przekonująca.

Niestety, dotychczasowa praktyka pokazuje, że przy odmowie wydawania interpretacji ww. kwestia nie jest zbyt szeroko analizowana. DKIS niejednokrotnie ogranicza się do stwierdzenia, że z uwagi na dany element stanu faktycznego (przykładowo wysokość czynszu dzierżawnego – sytuacja powszechna przy odpłatnym udostępnianiu spółce komunalnej infrastruktury gminnej) powziął uzasadnione przypuszczenie nadużycia prawa.

Należy mieć na uwadze, że takie postanowienie o odmowie wydania interpretacji wprawdzie nie zabrania JST żadnych działań, niemniej stanowi oficjalne stwierdzenie podejrzenia nadużycia prawa. W świetle definicji nadużycia prawa, wydając przedmiotowe postanowienie DKIS zarzuca JST, że transakcje gospodarcze, których dotyczy wniosek, zostały ukształtowane w taki sposób, aby uzyskać korzyść podatkową, której przyznanie byłoby sprzeczne z celem, któremu służą przepisy ustawy o podatku od towarów i usług. W konsekwencji, jeśli mimo wszystko JST podejmie dalsze działania, powinna liczyć się z ryzykiem podniesienia zarzutu nadużycia prawa przez organy skarbowe.

Z tej perspektywy warto dobrze zaplanować swoje działania w tym zakresie, zarówno przed występowaniem z wnioskiem o wydanie interpretacji, jak i na późniejszym etapie. Między innymi o tym oraz o innych aspektach praktycznych związanych z nadużyciem prawa opowiemy na naszym najbliższym webinarze 5.10. 2021 r. o godz. 10, na który serdecznie zapraszamy.