Polski Ład – na jakie zmiany powinni przygotować się pracodawcy i podmioty zatrudniające?

• Utrzymany zostaje progresywny charakter rozliczenia podatku, przy utrzymaniu niezmienionych stawek podatku 17% oraz 32%. Jednakże, podwyższeniu uległ próg podstawy opodatkowania dla zastosowania wyższej 32% stawki podatku- z obecnie obowiązującej kwoty PLN 85,528 do kwoty PLN 120,000.

• Zmianie ulegnie kwota wolna od podatku, która zostanie zwiększona z obecnej kwoty PLN 8,000 do kwoty PLN 30,000 – co wynika z planowanej wysokości kwoty zmniejszającej podatek (PLN 5100). Ponadto, projekt przewiduje zmianę jej charakteru z degresywnej na stałą. Obecnie, kwota zmniejszająca podatek wynosi pomiędzy PLN 1,360 a 0 PLN, ze wzrostem wysokości rocznego dochodu jest sukcesywnie obniżana, a po przekroczeniu rocznej kwoty dochodów PLN 127,000 kwota zmniejszająca podatek wynosi PLN 0. Nowy Ład przewiduje stałą kwotę wolną ustaloną na poziomie PLN 30,000 rocznie dla wszystkich podatników rozliczających się na zasadach ogólnych, niezależnie od poziomu dochodu, a ponadto kwota ta podlegać będzie corocznie weryfikacji przez Ministra Finansów (w zależności od kwoty minimum egzystencji).

W konsekwencji, przedstawiona zmiana spowoduje brak obowiązku zapłaty podatku dla podatników osiągających dochody nieprzekraczające średnio PLN 2,500 miesięcznie. Jednocześnie należy wskazać, że kwota wolna nie dotyczy osób rozliczających się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych lub opodatkowujących dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej stawką liniową 19%.

Nowy Ład przewiduje zlikwidowanie możliwości odliczenia od podatku składki na ubezpieczenie zdrowotne. Składka ta wynosić ma nadal 9% podstawy wymiaru (tj. podstawa to przychód brutto po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenie społeczne pracownika). Obecnie jednak większa część kwoty składki (tj. kwota składki w wysokości 7,75% podstawy jej wymiaru) – podlega odliczeniu od podatku, co powoduje efektywnie bezpośrednie obniżenie zobowiązania podatkowego (z 32% do ok. 24 % oraz z 17% do ok. 10%). Natomiast likwidacja możliwości odliczania składki zdrowotnej od podatku spowoduje realny wzrost wartości podatku o 7,75%.

Wskazane wyżej zmiany dotyczące eliminacji odliczania od podatku składki zdrowotnej spowodują, że mimo zwiększenia kwoty wolnej, część podatników po reformach zakładanych w Nowym Ładzie uzyskiwałaby niższe wynagrodzenie netto. W celu zniwelowania negatywnych skutków zmian dla pracowników zarabiających rocznie brutto pomiędzy PLN 68,412 a PLN 133,692, Nowy Ład zakłada wprowadzenie dodatkowej ulgi dla pracowników (która wcześniej w założeniach Nowego Ładu nazywana była tzw. „ulgą dla klasy średniej”). Ulga będzie wyliczana wg specjalnego wzoru i ma stanowić dodatkową kwotę odliczaną od podstawy opodatkowania, aby zapewnić, że dla pracowników zarabiających miesięcznie w przedziale PLN 5,701 do PLN 11,141 planowane zmiany, a w szczególności zniesienie możliwości odliczania składki zdrowotnej, będą neutralne. Warto zwrócić uwagę, że ulga nie dotyczy przychodów zleceniobiorców, osób wynagradzanych na podstawie kontraktu menedżerskiego czy Członków Zarządu wynagradzanych na podstawie powołania do organu; ulgą nie są objęte też wynagrodzenia za pracę do których mają zastosowanie 50% koszty uzyskania przychodu.

Jednocześnie nowelizacja przewiduje obowiązek kalkulacji ulgi dla pracowników na bazie miesięcznej – pracodawca jako płatnik zaliczek będzie zobowiązany stosować tę ulgę bezpośrednio przy rozliczeniach listy płac, za miesiące, w których przychody pracownika w tym zakładzie pracy wynoszą pomiędzy PLN 5,701 a 11,141. Zatem do nowych przepisów będę musiały zostać odpowiednio dostosowane systemy naliczania płac.

Eliminacja możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku będzie dotyczyła nie tylko pracowników, ale wszystkich osób odprowadzających składkę zdrowotną. Nowy Ład przewiduje ponadto daleko idące zmiany samego sposobu naliczania składki zdrowotnej – przy czym dotyczy to nie pracowników, ale np. Członków Zarządu oraz osób prowadzących działalność gospodarczą.

• Nowy Ład przewiduje nowy tytuł do podlegania obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu - osoby powołane do pełnienia funkcji na mocy aktu powołania, które z tego tytułu pobierają wynagrodzenie, będą objęte ubezpieczeniem zdrowotnym (czyli np. członkowie zarządu wynagradzani na podstawie uchwały). Podmiot wypłacający wynagrodzenie będzie pełnił rolę płatnika składek. Dotychczas wynagrodzenie członka zarządu wypłacane, w związku z powołaniem do pełnienia funkcji, na podstawie uchwały odpowiedniego organu spółki nie podlegało obowiązkowej składce na ubezpieczenie zdrowotne.
• Zmianie ulegną zasady obliczania składki zdrowotnej dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Obecnie, takie osoby mają możliwość naliczania składki na ubezpieczenia zdrowotne od podstawy stanowiącej 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, niezależnie od rzeczywistych dochodów, które sami uzyskują (a składka zdrowotna w 2021 r. nie może być niższa od kwoty PLN 381,81 miesięcznie). Wprowadzane zmiany zakładają uzależnienie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne od dochodu osiągniętego w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej, co wywoła zdecydowany wzrost obciążeń z tytułu składki po stronie osób prowadzących działalność.
• Jednocześnie jednak, w przypadku, gdy uzyskany przez podatnika prowadzącego działalność gospodarczą w danym miesiącu dochód jest niższy niż minimalne wynagrodzenie (lub występuje strata), wówczas 9% składka zdrowotna będzie naliczana od podstawy, którą będzie stanowiło minimalne wynagrodzenie ogłoszone na dany rok podatkowy.

Z kolei przedsiębiorcy rozliczający swoje dochody na zasadach uproszczonych, w formie ryczałtu, mieliby opłacać składki na ubezpieczenia zdrowotne wg stawki będącej 1/3 stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, zastosowanej przy opodatkowaniu tych przychodów.

Projektowane przepisy przewidują, że w razie nielegalnego zatrudnienia lub nieujawniania części przychodów pracownika organom (tj. wypłata poza listą płac), pracownik nie będzie ponosił obciążeń podatkowych wynikających z tych okoliczności. Konsekwencje, w takiej sytuacji zobowiązania w zakresie podatku dochodowego będą obciążały wyłącznie pracodawcę. Analogicznie, w przypadku stwierdzenia nielegalnego zatrudnienia lub zaniżenia podstawy wymiaru składek pracowników, składki na ubezpieczenia społeczne (oraz na ubezpieczenie zdrowotne) należne od wynagrodzenia nielegalnie zatrudnionego pracownika oraz wynagrodzenia wypłacanego „pod stołem” będą w całości finansowane przez pracodawcę (tj. pracodawca sfinansuje składki w części należnej zarówno od niego, jak i od pracownika). Wynagrodzenie to ani zapłacone od niego składki na ubezpieczenia nie będą stanowiły kosztów uzyskania przychodu. Pracodawcy zostanie ponadto przypisany dodatkowo przychód odpowiadający kwocie wynagrodzenia nielegalnie zatrudnionego pracownika.

Część ulg i odliczeń lub preferencji podatkowych określonych ustawą o PIT według projektu ma ulec modyfikacji, np. ulga rehabilitacyjna. Zmodyfikowane zostaną zasady rozliczania najmu (brak możliwości rozliczenia tzw. najmu prywatnego na zasadach ogólnych, brak możliwości amortyzacji budynków mieszkalnych, w przypadku przychodów z najmu rozliczanych w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej). Przewiduje się ponadto wprowadzenie ulgi podatkowej dla osób, które przyjeżdżają do Polski, a były rezydentami podatkowymi innych krajów przez co najmniej 3 lata, a także specjalny ryczałtowy reżim opodatkowania dochód ze źródeł zagranicznych dla osób przenoszących swoje miejsce zamieszkania dla celów podatkowych do Polski. Nowelizacja przewiduje także zmiany w zakresie procedury poboru podatku u źródła oraz zmianę uregulowań w zakresie ulgi na badania i rozwój (B+R), wprowadzenie ulgi na robotyzację oraz ulgi dotyczącej produkcji próbnej nowego produktu i wprowadzenia takiego produktu na rynek (analogiczne uregulowania jak w ustawie CIT, zgodnie z Alertem: Nowy Polski Ład – co się może zmienić w podatku CIT?).