Ponad połowa polskich firm nie jest gotowa na skutki reformy IBOR

Reforma stawek IBOR i zastąpienie ich nowymi wskaźnikami referencyjnymi stóp procentowych to jedno z największych wyzwań stojących przed sektorem finansowym w nadchodzących latach. Tymczasem z badania „CFO Survey 2020 – spring edition” przeprowadzonego przez firmę doradczą Deloitte w Europie Środkowej wynika, że niewielu przedstawicieli polskich przedsiębiorstw dostrzega korzyści z wprowadzanych zmian, a aż 39 proc. wiąże z nimi konieczność ponoszenia przez ich firmy dodatkowych kosztów.

W najważniejszych światowych centrach finansowych trwają prace nad reformą zasad wyznaczania stawek referencyjnych na rynku stopy procentowej. Reforma dotyczy wszystkich indeksów stóp procentowych jednak jej największe skutki może wywołać dla dotychczasowych stawek LIBOR (m.in. LIBOR USD, LIBOR CHF, LIBOR EUR).

Zastąpienie dotychczasowych stawek referencyjnych nowymi wskaźnikami stóp procentowych to wielkie wyzwanie dla całego sektora finansowego. Zmiany zaproponowane przez regulatorów mają za zadanie wyeliminować niejasności dotyczące sposobu wyznaczania wskaźników stóp procentowych i ograniczyć ryzyko potencjalnych nadużyć, a biorąc pod uwagę skalę zmian wynikających z reformy IBOR oraz fakt, że odnosi się ona do wszelkich wskaźników wykorzystywanych w umowach finansowych zawieranych między bankami a klientami, jej wpływ odczują nie tylko instytucje finansowe, ale także przedsiębiorstwa oraz osoby fizyczne

– mówi Paweł Spławski, Lider programu CFO, Partner w zespole ryzyka finansowego, Deloitte.

Jak wynika z odpowiedzi zebranych w badaniu Deloitte, tylko 6 proc. respondentów w pełni zdaje sobie sprawę z roli reformy IBOR oraz z jej wpływu na działalność firmy. Co znamienne, choć 29 proc. deklaruje, że dysponuje przeciętnym poziomem informacji w tym zakresie, jednocześnie dokładnie tyle samo CFO wskazuje, że w ogóle takiej informacji nie posiadają.

Mając na uwadze niespełna 30 proc. odsetek odpowiedzi wskazujących na brak wiedzy na temat konsekwencji wprowadzanych zmian, nie powinno dziwić, że aż 56 proc. polskich CFO przyznaje, że w ich firmach nie podjęto żadnych prac, których celem jest dostosowanie ich działalności do reformy IBOR. Jednocześnie, co trzeci pytany planuje aktywność w tym zakresie dopiero w przyszłości, a w zaledwie 8 proc. przypadków takie czynności są już prowadzone.

Może to wynikać z pozornie odległych terminów wprowadzenia reformy, nałożenia terminów reformy IBOR na okres pandemii oraz zmian w priorytetach osób zarządzających finansami. Niemniej, na dostosowanie organizacji do zmian wynikających z reformy stawek referencyjnych pozostaje coraz mniej czasu, a część z nich może mieć istotny wpływ na przedsiębiorstwa i wymagać np. wynegocjowania nowych zapisów w umowach finansowych czy zmiany modeli wyceny instrumentów finansowych

– mówi Robert Karczmarczyk, Dyrektor w Dziale Konsultingu Deloitte.

Konsekwencje reformy

Badanie Deloitte pokazuje, że reforma systemu stawek referencyjnych ma w Polsce wielu przeciwników. Aż 39 proc. użytkowników przypisało jej dodatkowy koszt, który nie przyniesie istotnych korzyści. Dodatkowo w ocenie ankietowanych firm nie będą z nią powiązane ani szanse na zwiększenie przychodów (52 proc. odpowiedzi negatywnych) ani lepsze dostosowanie organizacji i zasad prowadzenia działalności do potrzeb rynku (45 proc. odpowiedzi negatywnych).

Da się też zauważyć, że zaledwie niewielka część zapytanych mówi o pozytywnych aspektach zmian. 8 proc. ankietowanych uznało, że pozwolą one lepiej dostosować organizację i zasady prowadzenia działalności do potrzeb rynku, po 5 proc. widziało w niej szansę na zwiększenie przychodów oraz okazję do wymiany starych systemów IT na nowe, bardziej wydajne.

W opinii polskich CFO wpływ wprowadzenia nowych stawek IBOR na poszczególne obszary działalności ich firm nie jest znaczący. Ich zdaniem w najmniejszym stopniu dotknie ono obszaru IT (47 proc. wskazań). Umiarkowany zakres oddziaływania dotyczy w 26 proc. obszaru prawno-podatkowego oraz rachunkowości i sprawozdawczości, w 23 proc. działalności podstawowej, a w 13 proc. przypadków obszaru IT oraz wyceny instrumentów finansowych i zasad zarządzania ryzykiem. Najwyższe wskazanie mówiące o bardzo istotnym wpływie zmian dotyczy obszaru wycen instrumentów finansowych oraz zasad zarządzania ryzykiem, ale wynosi zaledwie 5 proc.

Wysoki odsetek odpowiedzi wskazujących na zdecydowanie negatywne nastawienie polskich dyrektorów finansowych do reformy IBOR, a także pokaźna ich grupa w ogóle nie mająca zdania na ten temat może niepokoić. Zmiany, które zaczęły być wprowadzane, są nieuniknione, nie można ich więc po prostu nie zauważać. Dodatkowo będą one miały duży wpływ na obszar finansowo-księgowy oraz prawny przedsiębiorstw. W przypadku części firm oraz wielu instytucji finansowych bardzo dużym wyzwaniem będzie również implementacja zmian informatycznych wynikających z reformy. Przedsiębiorcy powinni podjąć niezbędne kroki, aby być na nie przygotowanym i móc adekwatnie reagować

– mówi Przemysław Szczygielski, Partner, Lider zespołu doradztwa regulacyjnego i ryzyka, Deloitte.

Raportowanie i wykorzystywanie

1 stycznia tego roku weszły w życie wymogi dotyczące konieczności ujawnienia w sprawozdaniach finansowych informacji na temat wpływu reformy IBOR na działalność firm oraz zaprezentowania ekspozycji na poszczególne stawki referencyjne. Zaledwie co piąty zapytany przez Deloitte przyznawał, że wie o takim obowiązku, a pozostali albo nic nie wiedzieli na ten temat (47 proc.), albo nie potrafili tego określić (29 proc.).

Eksperci Deloitte starali się też ustalić, w jakim stopniu badane przedsiębiorstwa wykorzystują instrumenty pochodne stopy procentowej lub zasady rachunkowości zabezpieczeń dla ryzyka stopy procentowej. Opinie CFO charakteryzuje w tym zakresie znacząca polaryzacja. 8 proc. badanych przyznaje, że stosuje zasady rachunkowości zabezpieczeń. 3 proc. twierdzi, że firma wykorzystuje instrumenty pochodne, 10 proc. w przyszłości planuje stosować takie zabezpieczenie, a aż 69 proc. nie planuje stosować instrumentów pochodnych stopy procentowej w przyszłości.

Badanie „CFO Survey 2020 – spring edition” zostało przeprowadzone przez firmę doradczą Deloitte w Europie Środkowej w okresie od marca do początku maja 2020 r. Wzięło w nim udział 309 dyrektorów finansowych z 6 krajów Europy Środkowej (Polska, Czechy, Rumunia, Litwa, Łotwa, Estonia).