Kolejny projekt nowelizacji Ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy

Najistotniejsze zmiany, które mają zostać wprowadzone w drodze nowelizacji dotyczą następujących kwestii:

1. przedłużenia okresu obowiązywania ochrony czasowej w Rzeczypospolitej Polskiej do dnia 30 września 2025 r.;
   
2. rozszerzenia zakresu podmiotowego specustawy;
3. uzyskania numeru PESEL i odzyskiwania statusu UKR;
4. zmiany terminu notyfikacji składanej w Powiatowym Urzędzie Pracy;
5. uzyskania zezwolenia na pobyt czasowy na nowych zasadach.

Zmiana terminu obowiązywania ochrony podyktowana została koniecznością wdrożenia funkcjonującej już w UE ochrony czasowej przysługującej uchodźcom z Ukrainy, przedłużonej decyzją wykonawczą (UE) 2022/ 382 do dnia 4 marca 2025 r. Polskie władze uznały za słuszne uwzględnienie w powyższej kwestii długości trwania roku szkolnego i przedłużenie tym samym ochrony przysługującej obywatelom Ukrainy do dnia 30 września 2025 r.

Przedłużeniu podlega także ważność dokumentów oraz zezwoleń posiadanych przez obywateli Ukrainy, które objęte były wcześniejszą regulacją, wydłużającą ich obowiązywanie do dnia 30 czerwca 2024 r.

W wyniku nowelizacji rozszerzeniu ma ulec katalog cudzoziemców będących beneficjentami ustawy. Ochroną objęte zostaną nieposiadające obywatelstwa ukraińskiego:

1. małoletnie dzieci obywateli Ukrainy,
2. małoletnie dzieci małżonków obywateli Ukrainy,

o ile przybyły one na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa i nie są obywatelami polskimi ani obywatelami innych niż Rzeczpospolita Polska państw członkowskich Unii Europejskiej.

Ochrona czasowa przysługiwać będzie także małoletnim cudzoziemcom urodzonym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od dnia 24 lutego 2022 r., przez matki, które posiadają w Polsce ochronę na podstawie specustawy.

Zgodnie z założeniami projektu nowelizacji, wniosek o nadanie numeru PESEL UKR powinien zostać złożony „niezwłocznie po przybyciu”. Nie będzie zatem obowiązywał dotychczasowy 30-dniowy termin. Nowy termin nadal będzie miał jednak charakter terminu instrukcyjnego, a zatem jego przekroczenie nie wywoła skutków prawnych.

W przypadku utraty statusu UKR datą ponownego jego nadania będzie data ponownego wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Termin na przesłanie powiadomienia przez pracodawcę zatrudniającego obywatela Ukrainy ma zostać skrócony z 14 do 7 dni.

Konieczność złożenia kolejnego powiadomienia o zatrudnieniu obywatela Ukrainy pojawi się również w przypadku, gdy podmiot zatrudniający musi dokonać nowego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych.

Powstanie również wymóg wskazywania w powiadomieniu o zatrudnieniu obywatela Ukrainy co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę lub minimalnej stawki godzinowej, zgodnie z ustawą określającą obowiązującą w Polsce wysokość minimalnego wynagrodzenia.

Powiadomienie za pośrednictwem praca.gov powinno nastąpić również po uzyskaniu jednolitego zezwolenia na pobyt i pracę. W przypadku, jeśli obywatel Ukrainy podjął pracę przed udzieleniem zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, bieg terminu na złożenie powiadomienia rozpoczynać się ma od daty odbioru decyzji.

Dotychczas posiadana przez obywateli Ukrainy - beneficjentów specustawy - ochrona czasowa będzie mogła być przekształcona w zezwolenie na 3 letni pobyt czasowy.

Warunki uzyskania karty pobytu, które przewiduje projekt nowelizacji specustawy:

1. Wnioskodawca musi być beneficjentem specustawy;
   
2. Musi posiadać status „UKR” w dwóch różnych datach (konieczne będzie spełnienie tego wymogu kumulatywnie w obu datach), tj. w dniu 4 marca 2024 r. oraz w dniu złożenia wniosku o wydanie karty pobytu.

Powyższe warunki będą musiały zostać spełnione łącznie.

Prawo do otrzymania karty pobytu posiadać będą również nowi beneficjenci specustawy, tj. małoletnie dzieci obywateli Ukrainy oraz małoletnie dzieci małżonków obywateli Ukrainy.

Zapowiadaną nowością jest umożliwienie złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy w celu połączenia się z rodziną, przez obywatela Ukrainy korzystającego w Rzeczypospolitej Polskiej z ochrony czasowej.

Wnioski o wydanie karty pobytu będą składane wyłącznie w postaci elektronicznej z wykorzystaniem usługi on-line, do Wojewody właściwego ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca. Proces uzyskiwania karty pobytu skoordynowany zostanie z danymi uzyskiwanymi przez organy administracji podczas wydawania numeru PESEL UKR. Nie będzie zatem konieczna osobista wizyta w urzędzie w związku ze złożeniem wniosku.

W momencie uzyskania karty pobytu status UKR zostanie automatycznie zmieniony na status CUKR, a osoba wnioskująca uzyska nowy tytuł pobytowy umożliwiający jej legalny pobyt w Polsce w miejsce ochrony czasowej.

Wyżej wymienione propozycje zmian ustawowych będą przedmiotem procesu ustawodawczego, który zgodnie z zapowiedzią powinien zakończyć się w kwietniu, a planowane wejście w życie nowych przepisów to 1 lipca 2024 r.