Zmiany w przepisach regulujących status i uprawnienia komornicze

Z punktu widzenia przedsiębiorcy, który próbuje dochodzić zapłaty od nielojalnego dłużnika, istotne znaczenie będzie miało ograniczenie prawa wyboru komornika. Wierzyciel będzie miał prawo wyboru komornika wyłącznie z obszaru właściwości sądu apelacyjnego, na którym znajduje się siedziba kancelarii komornika właściwego dla danej sprawy zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego. Oznacza to, że sprawę egzekucyjną w postępowaniach o zapłatę, wierzyciel będzie mógł skierować co do zasady wyłącznie do komornika z obszaru apelacji, w której miejsce zamieszkania lub siedzibę ma dłużnik. Obecnie wierzyciel nie jest ograniczony w tym zakresie. Może skierować wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego do komornika z dowolnie wybranego miejsca w Polsce.

Nowe przepisy utrudnią zatem wierzycielowi prowadzenie egzekucji. Największe problemy powstaną po stronie tzw. wierzycieli masowych (np. firm ubezpieczeniowych, operatorów komunikacyjnych), którzy kierują do komorników znaczną ilość wniosków o wszczęcie egzekucji. Obecnie nie muszą oni rozdzielać ich na poszczególnych komorników indywidualnie, co znacznie redukuje ponoszone przez nich koszty egzekucji. Po wejściu w życie omawianych zmian tacy wierzyciele będą musieli rozdzielać te sprawy, a co za tym idzie – opracować skuteczne metody współpracy z komornikami z obszarów różnych sądów apelacyjnych.

Magdalena Bartosiewicz, Radca Prawny, Managing Associate, Deloitte Legal

Zmiany dotkną także maksymalnych ilości spraw, które mogą prowadzić komornicy. Po raz kolejny wprowadzono limit spraw spoza rewiru, które komornik może przyjąć w danym roku kalendarzowym - do 2500 spraw. Pozwolono jednak na zwiększenie tego limitu do 5000, gdy komornik prowadzi kancelarię minimum dwa lata, zaległość w rozpoznaniu spraw nie przekracza sześciu miesięcy, a skuteczność prowadzonych przez niego egzekucji w roku poprzednim przekroczyła 35 procent. W praktyce jednak, ten trzeci wymóg dla większości komorników okaże się najpewniej niewykonalny.

Gruntownej zmianie z początkiem 2019 r. ulegną także wysokość oraz zasady ustalania opłat i wydatków egzekucyjnych. Ma to na celu zmniejszenie wysokości opłat obciążających dłużnika, w szczególności gdy szybko spłaci swoje zobowiązanie. Doprowadzi to jednak do zmniejszenia przychodów kancelarii komorniczych.

Nowe przepisy podniosą także nieznacznie wysokość opłaty obciążającej wierzyciela w przypadku złożenia wniosku o poszukiwanie majątku dłużnika. Opłata ta zostanie jednak naliczona dopiero wówczas, gdy komornik podejmie czynności terenowe względem dłużnika. W konsekwencji obniży się średnia wysokość zaliczki obciążającej wierzyciela na początku postępowania.

Za niekorzystne dla wierzycieli uznać należy zmiany dotyczące sytuacji umorzenia postępowania wobec bezskuteczności egzekucji. Jest to o tyle istotne, że ponad połowa prowadzonych dziś postępowań nie prowadzi do wykrycia majątku dłużnika podlegającego egzekucji. Do tej pory, w takiej sytuacji, wierzyciel ponosił jedynie wydatki związane z egzekucją (zaliczki i rozliczenie wydatków) oraz ewentualnie opłatę za poszukiwanie majątku. Opłatą egzekucyjną był natomiast obciążany dłużnik. Od 1 stycznia 2019 r. w przypadku umorzenia postępowania z uwagi na bezskuteczność egzekucji, komornik pobierze od wierzyciela opłatę w wysokości 150 zł, niezależnie od wysokości egzekwowanego roszczenia. Opłata ta będzie pobierana zawsze, jeżeli postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte po upływie dwóch lat od powstania tytułu egzekucyjnego obejmującego daną wierzytelność. W przypadku egzekucji wszczętych przed upływem tego terminu, opłata będzie pobierana tylko od niektórych wierzycieli.

Nowe przepisy stosowane będą do wszystkich postępowań, które nie zostaną zakończone do chwili wejścia zmian w życie.

Omawiane zmiany są na pewno korzystne dla dłużników. Nie można tego jednak powiedzieć o sytuacji komorników i wierzycieli. Ci pierwsi stracą bowiem znaczną część przychodów, przy zwiększeniu liczby obowiązków. Wierzycielom zmiany skomplikują zaś obsługę procesów kierowania spraw do postępowania egzekucyjnego, i zwiększą związane z tym koszty.