Obligacje kapitałowe – trwają prace nad nowym instrumentem dla zwiększenia stabilności sektora finansowego

13 lipca 2020 r. na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji¹  został opublikowany projekt ustawy o zmianie ustawy o obligacjach oraz niektórych innych ustaw („Projekt”). Projekt zakłada wprowadzenie nowego instrumentu kapitałowego – obligacji kapitałowych – który byłby wyposażony w mechanizm pokrycia strat w przypadku problemów finansowych ich emitenta.

Tzw. contingent convertible bonds (w skrócie: „CoCos” lub „CoCo bonds”) od kilku lat z powodzeniem wykorzystywane są na Zachodzie przez instytucje finansowe celem pozyskania środków, które mogą zostać zakwalifikowane jako ich fundusze lub środki własne. Wbudowany w nie mechanizm absorpcji zakłada, że w razie problemów płynnościowych emitenta możliwe jest np. umorzenie części lub całości wartości nominalnej obligacji albo zamiana obligacji na akcje emitenta.

Obecnie obowiązujące przepisy ustawy o obligacjach umożliwiają już emisję instrumentów hybrydowych o częściowo zbliżonym charakterze, jak np. obligacje partycypacyjne (które wiążą świadczenie należne obligatariuszowi z powstaniem zysku u emitenta), obligacje zamienne (jednak bez automatycznej zamiany obligacji na akcje) czy, wprowadzone w 2017 r., obligacje podporządkowane. Zgodnie z uzasadnieniem do Projektu, celem inicjatywy legislacyjnej jest natomiast: „usunięcie istniejących barier w zakresie zwiększania bazy kapitałowej i zaliczanie instrumentów kapitałowych jako dodatkowych składników i funduszy własnych lub środków własnych instytucji finansowych” oraz zwiększenie konkurencyjności i poziomu stabilności finansowej.

Zgodnie z Projektem, zdolność do emisji obligacji kapitałowych miałyby posiadać wyłącznie banki krajowe, domy maklerskie, krajowe zakłady ubezpieczeń i krajowe zakłady reasekuracji. Obligacje kapitałowe, jako instrument o podwyższonym ryzyku i z natury bardziej skomplikowany, mogłyby być oferowane wyłącznie klientom profesjonalnym w rozumieniu art. 3 pkt 39c ustawy o obrocie instrumentami finansowymi². Wartość nominalna jednej obligacji kapitałowej nie mogłaby być niższa niż 100.000 EUR albo równowartość tej kwoty wyrażona w innej walucie.

Obligacje kapitałowe miałyby móc być emitowane w celu ich zakwalifikowania do funduszy własnych banków i domów maklerskich jako instrumenty dodatkowe w Tier I oraz instrumenty w Tier II zgodnie z przepisami Rozporządzenia nr 575/2013³ , a także w celu ich zakwalifikowania do środków własnych zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji jako pozycje podstawowe środków własnych kategorii 1-3 zgodnie z Rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) 2015/35⁴.

Omawiane obligacje miałyby uprawniać obligatariusza do otrzymywania odsetek przez czas nieoznaczony oraz podlegałyby wykupowi w przypadku gdy ich emitent w warunkach emisji zastrzegł takie prawo albo uzyskał zezwolenie na wykup od Komisji Nadzoru Finansowego (jednak nie wcześniej niż po upływie 5 lat od dnia ich emisji).

W Projekcie warto odnotować propozycję wprowadzenia wyjątku od zasady dematerializacji obligacji wprowadzonej od 1 lipca 2019 r. nowelizacją ustawy o obligacjach.^{5 6} Zgodnie z uzasadnieniem do Projektu: „możliwość wyjątku od dematerializacji jest przewidziana na potrzeby emitowania obligacji kapitałowych, które docelowo mają podlegać dematerializacji w zagranicznych depozytach papierów wartościowych”.

Projekt wprowadza również do ustawy Prawo bankowe⁷ zmiany w zakresie przepisów dotyczących zawierania przez banki umów pożyczek podporządkowanych. Zgodnie z Projektem przedmiotem takiej umowy będą mogły być środki pieniężne w wysokości nie niższej niż 100.000 EUR lub równowartość tej kwoty wyrażonej w innej walucie. Okoliczności w których pożyczka podlega spłacie zostały określone analogicznie jak w przypadku obligacji kapitałowych.

Jednocześnie Projekt przewiduje także zmiany w ustawie Prawo upadłościowe⁸ dotyczące zmiany sposobu liczenia zobowiązań pieniężnych na potrzeby ustalenia czy wartość zobowiązań instytucji przekracza wartość jej aktywów. Zgodnie z treścią Projektu do zobowiązań pieniężnych nie będą wliczać się zobowiązania wynikające z emisji instrumentów kapitałowych, w tym obligacji kapitałowych, wyemitowanych w celu ich zaliczenia do instrumentów dodatkowych w Tier I oraz Tier II (zgodnie z przepisami Rozporządzenia 575/2013) oraz pożyczek podporządkowanych zaciągniętych w celu ich zaliczenia do instrumentów dodatkowych w Tier I (zgodnie z rozporządzeniem nr 575/2013).

Jak wynika z wykazu prac legislacyjnych dostępnego w Biuletynie Informacji Publicznej Rady Ministrów⁹, Projekt ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów w IV kwartale bieżącego roku.