Trwają prace nad ustawą o fundacjach rodzinnych

Warto by fundacje rodzinne zostały wprowadzone do polskiego porządku prawnego. Instytucja fundacji rodzinnej – znana w wielu zachodnich krajach – może stanowić atrakcyjne rozwiązanie dla wielu firm prywatnych i rodzinnych. Wśród firm rodzinnych będących klientami Deloitte Legal w krajach zachodnioeuropejskich panuje powszechna opinia, że tworzenie fundacji rodzinnych pozytywnie wpływa na międzygeneracyjny transfer własności i budowanie wielopokoleniowych firm.
 

- Tadeusz Dulian, Doradca firm rodzinnych w Deloitte, Family Business Advisor

Do przygotowania się do udanej sukcesji w obrębie rodziny konieczne są odpowiednie instrumenty prawne. Obecnie przy planowaniu sukcesji wykorzystywane są najczęściej różnego rodzaju rozwiązania holdingowe, fundusze inwestycyjne zamknięte, a nawet fundacje rodzinne prawa obcego. Niejednokrotnie obecne dziś w obrocie prawnym instytucje nie pozwalają na realizację celów założonych przez nestora. Wykorzystywane struktury holdingowe oparte na spółkach handlowych, czy funduszach inwestycyjnych zamkniętych mają swoje ograniczenia.

Natura powyższych instrumentów prawnych nie pozwala na pełne pogodzenie interesów biznesowych firmy z interesami rodziny. Należy pamiętać, że celem spółek handlowych jest co do zasady prowadzenie działalności gospodarczej i osiąganie zysku, zaś fundusze inwestycyjne co do zasady inwestują w określone aktywa również w celu osiągnięcia zysku. Natomiast interesy rodziny mogą również obejmować inne sfery niż podział zysku, który wynika ze stosunkowo sztywnych ram obecnych instrumentów prawnych.

Co więcej, ustawowy tryb dziedziczenia często nie przystaje do potrzeb firmy rodzinnej. Niejednokrotnie problemem w planowaniu sukcesyjnym jest też to, że nie wszyscy sukcesorzy chcą albo mają predyspozycje do kierowania firmami rodzinnymi, a majątek firmy rodzinnej stanowi znakomitą większość majątku nestora. W takich sytuacjach nestorzy mogą albo podzielić majątek z pokrzywdzeniem części sukcesorów albo też przekazać prawa udziałowe osobom, które nie będą dawać należytej gwarancji, że działalność firmy będzie kontynuowana.

Odpowiedzią na te dylematy może być instytucja fundacji rodzinnej, która ma pozwolić na większą swobodę w ukształtowaniu zasad zarządzania majątkiem rodzinnym i na oddzielenie statusu beneficjenta i zarządcy. Pozwolić powinna też nestorowi na znacznie większą swobodę w określeniu zasad zarządzania firmą rodzinną po jego śmierci. Fundacja rodzinna – w przeciwieństwie do uczestnictwa w spółkach handlowych – dawać mogłaby możliwość definitywnego oddzielenia dwóch sfer związanych z sukcesją firmy rodzinnej, a mianowicie czerpania korzyści z firmy rodzinnej oraz wpływu na jej działalność. Rozsądne uregulowanie statutu fundacji rodzinnej pozwoli na zmniejszenie zagrożeń dla integralności firmy rodzinnej zarządzanej przez fundację rodzinną.
 

- Łukasz Żuławiński, Radca prawny w Deloitte Legal, Senior Associate
 

Co do zasady fundacja rodzinna przejmowałaby aktywa służące do wykonywania działalności gospodarczej (nieruchomości, maszyny, prawa majątkowe autorskie itd.) lub też czerpania zysków z prowadzonej przez inny podmiot działalności gospodarczej (udziały, akcje, ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej itd.). Fundacja rodzinna zarządzałaby następnie majątkiem firmy rodzinnej jako jeden podmiot reprezentowany zgodnie ze swym statutem – niekonieczne przez beneficjentów fundacji.

Rozdzielenie statusu zarządcy oraz beneficjenta może pozwolić na pozbawienie niektórych spadkobierców jakiegokolwiek wpływu na działanie firmy rodzinnej przy jednoczesnym zachowaniu korzyści ekonomicznych wynikających z jej funkcjonowania. Dzięki temu beneficjenci, którzy nie są zainteresowani prowadzeniem biznesu nie będą mogli spieniężyć swoich udziałów, a firma pozostanie w rękach rodziny. Co więcej nestor mógłby określić w statucie fundacji rodzinnej warunki dla sprzedaży firmy rodzinnej, np. w postaci wymogu jednomyślnej zgody organu pełniącego nadzór nad fundacją. Jeśli wśród sukcesorów nestora brakuje osób nadających się do zarządzania firmą rodzinną, fundacja (i firma rodzinna) mogłaby być zarządzana nawet przez osoby trzecie, które miałyby zapewnić sukcesorom sprawiedliwy udział w korzyściach wynikających z prowadzenia firmy rodzinnej.

W ramach prac nad projektem ustawy przeprowadzone zostały wstępne konsultacje Zielonej Księgi dotyczącej fundacji rodzinnej.

W konsultacjach udział wzięło 27 podmiotów, w tym Kancelaria Prawnicza Deloitte Legal. Uczestnicy konsultacji odnieśli się pozytywnie do koncepcji wprowadzenia do polskiego porządku prawnego fundacji rodzinnych.

Prace nad ustawą o fundacjach rodzinnych są jeszcze na wstępnym etapie. Instytucja ta powinna być jednak wprowadzona jak najszybciej, gdyż zmiana pokoleniowa w firmach rodzinnych utworzonych po transformacji ustrojowej właśnie się odbywa. Wydaje się, że warto byłoby zapewnić przedsiębiorcom możliwość skorzystania z tego instrumentu prawnego w Polsce. Pozostaje zatem liczyć, że prace nad tą ustawą będą – teraz już przez Ministerstwo Rozwoju - kontynuowane w szybkim tempie.

- Robert Uhl, Adwokat w Deloitte Legal, Partner Associate

Zobacz także:

Informacja prasowa

Deloitte i Forum Darczyńców autorami opracowania „Współpraca podmiotów biznesowych i organizacji pozarządowych: aspekty prawno-podatkowe”

Dowiedz się więcej >>