KNF, EBA i EIOPA zapowiadają działania wspomagające sektor finansowy

SEKTOR BANKOWY

Jako pierwsza komunikat opublikowała EBA w dniu 12 marca 2020 r. Głównym motywem komunikatu jest odciążenie operacyjne banków ze strony organów nadzoru, by mogły skupić się na swojej podstawowej działalności, która pełni szczególnie istotną rolę w obecnej sytuacji gospodarczej na świecie. EBA zaproponowała następujące rozwiązania:

• przełożenie ogólnoeuropejskich testów warunków skrajnych na rok 2021;
• uelastycznienie podejścia krajowych organów nadzoru do wykonywania przez banki obowiązków sprawozdawczości nadzorczej oraz do stosowanych działań nadzorczych (m.in. poprzez przełożenie kontroli podmiotów nadzorowanych, o ile nie są niezbędne, na inny termin czy przedłużenie terminów na wykonanie obowiązków sprawozdawczości nadzorczej); oraz
• w razie konieczności, korzystanie przez krajowe ograny nadzoru z elastyczności jaką oferują krajowe ramy prawne w kształtowaniu buforów kapitałowych i norm płynności.

Na działania polskiego organu nadzoru nie trzeba było czekać długo. KNF opublikował 18 marca 2020 r. Pakiet Impulsów Nadzorczych na rzecz Bezpieczeństwa i Rozwoju, który zawiera propozycję działań wspierających sektor bankowy. KNF proponuje następujące rozwiązania, które mogą być wdrażane w zależności od aktualnych potrzeb sektora:

1. Działania służące rozłożeniu starty w dłuższym horyzoncie czasowym

a) Banki stosujące PSR

W przypadku banków sporządzających sprawozdania finansowe na podstawie przepisów ustawy o rachunkowości oraz przepisów wykonawczych do tej ustawy (PSR), KNF proponuje wprowadzenie zmian do rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków z dnia 16 grudnia 2008 r. („Rozporządzenie”), które pozwalałyby na wyłączenie obowiązku przekwalifikowania ekspozycji kredytowych wobec podmiotów branż szczególnie dotkniętych pandemią. KNF wskazał, że mowa tutaj o dotkniętych pandemią mikroprzedsiębiorcach, małych i średnich przedsiębiorcach, a także osobach fizycznych będących pracownikami (w tym osobach tracących pracę). Takie wyłączenie mogłoby być stosowane wyłącznie w przypadku podmiotów, u których zmiana harmonogramu spłaty byłaby spowodowana sytuacją ekonomiczno-finansową związaną z pandemią.

b) Banki stosujące MSR

KNF wskazał, że zarządy banków sporządzających sprawozdania finansowe zgodnie z Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości, Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej oraz związanymi z nimi interpretacjami ogłoszonymi w formie rozporządzeń Komisji Europejskiej (MSR), są zobowiązane do ustalania zasad rachunkowości, w tym zasad szacowania odpisów na oczekiwane straty kredytowe, w oparciu o MSR. KNF przypomniał, że zmiana harmonogramu spłaty kredytu kredytobiorcy, który jest w dobrej sytuacji ekonomiczno-finansowej i nie jest opóźniony w spłatach, nie powinna powodować przeklasyfikowania tego kredytu do fazy II lub fazy III, co może być istotnym głosem w kontekście rozważań odnośnie skutków zastosowania karencji w spłatach ze względu na pandemię.

2. Działania mające na celu ograniczenie kosztów związanych ze spadkiem jakości aktywów

KNF zapowiedział zastosowanie elastycznego podejścia do stosowania wytycznych EBA odnośnie do ekspozycji nieobsługiwanych i restrukturyzowanych, a także odłożenie w czasie wdrożenia Rekomendacji R.

W przypadku banków stosujących PSR, KNF proponuje zmianę Rozporządzenia w ten sposób, że wydłużony zostałby okres ujmowania zabezpieczeń kredytowych dla celów pomniejszania podstawy tworzenia rezerw celowych.

3. Działania w obszarze buforów kapitałowych i norm płynności

W dokumencie wskazano, że Przewodniczący KNF popiera obniżenie bufora ryzyka systemowego i nastąpi to na mocy rozporządzenia Ministra Finansów. Ponadto, możliwe w przyszłości są zmiany w zakresie bufora innej instytucji o znaczeniu systemowym (konsumpcja lub zmniejszenie), a także zmiany struktury dodatkowego wymogu w zakresie funduszy własnych (P2R) (w tym także w możliwość pokrycia tego wymogu w mniejszym stopniu kapitałem podstawowym Tier I (CET1)).

KNF wskazał, że bierze pod uwagę możliwość wystąpienia sytuacji, w której banki czasowo będą funkcjonować poniżej wymogu połączonego bufora.

Organ nadzoru zastosuje wobec banków indywidualne podejście w zakresie wysokości bufora płynności, dostosowując reakcję w przypadku spadku LCR poniżej norm regulacyjnych.

4. Ograniczenie i uelastycznienie działalności nadzorczej KNF

Banki mogą spodziewać się mniejszej ilości inspekcji i innych działań nadzorczych banku, a także większej elastyczności KNF w zakresie wykonywania obowiązków sprawozdawczości nadzorczej banków (ograniczenie działań lub przesunięcie terminów wykonania obowiązków, KNF w kontekście minimalizowania i odsuwania w czasie jako przykład podaje pozyskiwanie informacji na potrzeby BION).

Wydłużony o pół roku (tj. do 31 grudnia 2020 r.) zostanie również czas dostosowania się banków do wytycznych EBA dot. outsourcingu.

5. Inicjatywa legislacyjna dot. wydłużenia zapadalności lub inne modyfikacje warunków kredytu

Ponadto, KNF wskazał, że obecnie prowadzi prace legislacyjne nad zmianami w prawie, które umożliwią wydłużenie zapadalności lub inne modyfikacje warunków kredytu wobec obecnych klientów z segmentu mikroprzedsiębiorców, oraz małych i średnich przedsiębiorstw, bazując na uprzednio dokonanej przez bank ocenie sytuacji finansowej i gospodarczej klienta. To rozwiązanie niewątpliwie wspiera również sektor bankowy, zwiększając szanse na utrzymanie finansowania przez klientów.
 

SEKTOR UBEZPIECZENIOWY

W swoim stanowisku z dnia 17 marca 2020 r. EIOPA wskazała jako kluczowe dwie kwestie – zapewnienie ciągłości działalności oraz zachowanie pozycji kapitałowej.

EIOPA podkreśliła, że zakłady ubezpieczeń powinny być gotowe do wdrożenia niezbędnych środków w celu zapewnienia ciągłości działalności. Ponadto, EIOPA wskazała, że krajowe organy nadzoru (czyli m.in. KNF) powinny wprowadzić elastyczne podejście związane z obowiązkami raportowania oraz publikowania informacji obejmujących koniec 2019 r. EIOPA wesprze zakłady ubezpieczeń ograniczając w najbliższym czasie wnioski o udzielenie informacji, a także ograniczając konsultacje z sektorem do kwestii niezbędnych do oceny i monitorowania wpływu obecnej sytuacji na rynku. Warto również wspomnieć, że do dnia 1 czerwca 2020 r. przedłużony został termin całościowej oceny skutków przeglądu Solvency II w 2020 r.

EIOPA wskazała także, że obecnie dobre skapitalizowanie sektora ubezpieczeń powinno powstrzymać ewentualne wstrząsy w systemie. EIOPA w porozumieniu z krajowymi organami nadzoru wykazała gotowość, w razie takiej konieczności, do wdrożenia narzędzi mających na celu zapewnienie ochrony ubezpieczających i zachowania stabilności finansowej. W stanowisku wskazano, że zakłady ubezpieczeń powinny aktywnie pracować nad tym, by równowaga między pozycją kapitałową zakładu ubezpieczeń a ochroną ubezpieczonych została zachowana, mając na względzie zasady ostrożnej polityki w zakresie dywidend i innych płatności, w tym wynagrodzenia zmiennego.

KNF również w przypadku sektora ubezpieczeń opublikował Pakiet Impulsów Nadzorczych na rzecz Bezpieczeństwa i Rozwoju (20 marca 2020 r.). KNF dla sektora ubezpieczeń zaproponował następujące rozwiązania, mające na celu ochronę klientów sektora oraz ograniczenie wpływu obecnej sytuacji gospodarczej na sektor ubezpieczeń:

1. Działania w obszarze wymogów kapitałowych oraz wypłacalności

KNF w tym obszarze zaproponował następujące rozwiązania:

• obniżenie wymogu kapitałowego przez stworzenie możliwości wyznaczania kwartalnego wymogu SCR bez zmiany parametrów;
• wprowadzenie szybkiej ścieżki zatwierdzania przez KNF uzupełniających środków własnych oraz miar LTG (korekty z tytułu zmienności (VA), korekty dopasowującej (MA), korekty do odpowiedniej struktury terminowej stopy procentowej wolnej od ryzyka); oraz
• odejście od wymogu stosowania maksymalnej stopy technicznej, o której mowa w § 46 rozporządzenia Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 12 kwietnia 2016 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji.

2. Działania w zakresie bieżącego nadzoru

Również w przypadku sektora ubezpieczeń KNF zapowiedział ograniczenie lub zawieszenie działań nadzorczych.

a) Kontrole

KNF zawiesi rozpoczęte kontrole zakładów ubezpieczeń lub dystrybutorów, a wszczęte będzie kontynuował w ograniczonym z zakresie (m.in. z wykorzystaniem komunikacji elektronicznej).

b) Wykonywanie obowiązków informacyjnych przez zakłady ubezpieczeń

Zakłady ubezpieczeń zostały zwolnione z obowiązku raportowania szczegółowych danych w zakresie UFK oraz przekazywania szczegółowych danych ilościowych dla potrzeb wyznaczania wymogu SCR dla ryzyka pożaru na bazie brutto, a nie netto.

Odroczony został przez KNF termin wprowadzenia nowych dodatkowych obowiązków sprawozdawczych. KNF potwierdził wskazaną w komunikacie EIOPA zmianę terminu przekazania do KNF wypełnionego kwestionariusza badania EIOPA na potrzeby przeglądu systemu Wypłacalność II.

W komunikacie wskazano, że KNF wraz z EIOPA intensywnie pracują nad rozwiązaniami umożliwiającymi przesunięcie terminów przekazania danych i informacji do celów nadzoru, jak i terminów dodatkowych sprawozdań finansowych i statystycznych zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji za 2020 r.

Inne działania nadzorcze szczególnie absorbujące zakłady ubezpieczeń zostaną ograniczone do minimum lub odsunięte w czasie. KNF jako przykład podał ocenę BION, testy warunków skrajnych, czy interwencję produktową. Określając terminy wykonywania obowiązków informacyjnych KNF będzie uwzględniał sytuację w jakiej znajdują się zakłady ubezpieczeń.

c) Bardziej elastyczne podejście w zakresie decyzji nadzorczych

W najbliższym czasie, uwzględniając okoliczności panującej pandemii, KNF stosować będzie wobec podmiotów nadzorowanych indywidualne podejście przy podejmowaniu decyzji sankcyjnych, przewidując nawet możliwość odstępowania od zastosowania sankcji.

W ramach inicjatywy legislacyjnej KNF zaproponował wprowadzenie przepisu znoszącego obligatoryjne nakładanie sankcji administracyjnych za nieterminową likwidację szkód wskutek wystąpienia stanu zagrożenia epidemicznego koronawirusem COVID-19.

3. Ułatwienia w zakresie zawierania umów ubezpieczenia przez zakłady ubezpieczeń i pośredników ubezpieczeniowych

KNF w najbliższym czasie zastosuje pragmatyczne podejście do kwestii zawierania umów ubezpieczenia. Organ nadzoru dopuścił przeprowadzenie całego procesu zawarcia umowy ubezpieczenia drogą elektroniczną (telefonicznie, drogą mailową lub przez Internet), za zgodą klienta.

Dystrybutorzy ubezpieczeń powinni jednakże zastosować odpowiednią dokumentację elektroniczną, która wskazywać będzie poszczególne etapy zawierania umowy w ten sposób. Dokumentacja taka może być archiwizowana w formie elektronicznej. Jako przykład KNF wskazał nagranie rozmowy telefonicznej, korespondencję e-mailową, czy obraz elektronicznego formularza wypełnionego przez Internet. KNF podkreślił, że na takiej formie zawierania umów nie powinno ucierpieć bezpieczeństwo przetwarzanych informacji.

Miejmy nadzieję, że opisane powyżej rozwiązania zaproponowane sektorowi bankowemu i ubezpieczeniowemu przez KNF, EBA i EIOPA, będą realnym wsparciem dla nadzorowanych sektorów w tym trudnym czasie.